Acil servislerin amaç dışı kullanımı ve nedenleri

Abstract

ÖZET Acil servislerin sıklıkla acil tıbbi bakım gerektirmeyen hastalıklar için kullanıldığı ve bu durumun hem hastalar hem de hizmeti verenler için olumsuz sonuçlar doğurduğu öne sürülmektedir. Bu çalışmada, acil servisin belirlenen aciliyet kriterlerine göre amaç dışı kullanım oranı, hastaların kendini acil hissetme oranı ile aciliyet algılamalarının hangi faktörlerle ilişkili olduğu ve amaç dışı kullanımın nedenlerini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Bu amaçla, Ankara Üniversitesi İbn-i Sina Hastanesi Acil Servisi'ne 16 - 29 Mayıs 1998 tarihleri arasında başvuran ve acil olmadıkları saptanan toplam 341 kişiden 3 02' sine anket uygulanmıştır. Araştırma bulgularının analizi ile, uygulanan aciliyet kriterlerine göre acil servise başvuran hastaların %40.5'inin acil olmadığı, %59.5'inin acil olduğu, %32.7'sinin kendini acil hissetmediği, %67.3'ünün acil hissettiği ortaya çıkmıştır. Hastaların aciliyet durumlarını algılama derecelerinin kişisel, kolaylaştırıcı ve ihtiyaç etmenlerinden sadece şikayet süresi ve ağrı düzeyi ile ilişkili olduğu saptanmıştır. Acil servisi amaç dışı kullanan hastaların acil servisi tercih etmelerinde en önemli 3 neden: Sağlık durumundan normal muayeneyi bekleyemeyecek derecede endişe duymak (%18.9); muayene için daha kısa süre beklemek (%16.2); iğne, pansuman yaptırmak, rapor almak, dikiş aldırmak, sonda taktırmak (%16.2) olarak sıralanmaktadır. Birinci basamak sağlık hizmetlerinin ulaşabilirliği ve kalitesinin arttırılmasının, gerçek acil hastaların seçilerek etkili bir hizmet vermek için aciliyet kriterleri oluşturulmasının; sağlık kurumları arasında etkili bir sevk sisteminin geliştirilip işletilmesinin ve toplumun genel sağlık eğitim /programlarıyla bilgilendirilerek bilinçlendirilmesinin sağlık bakım sisteminin diğer öğeleri ile birlikte acil servislerin de amaç dışı kullanımını azaltmada yardımcı olabileceği sonuçlarına varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Amaç dışı kullanım, acil servis, amaç dışı kullanım nedenleri, sağlık hizmetleri kullanımı, aciliyet kriterleri.

ABSTRACT Hospital emergency departments are often used for non-emergent complaints. This creates some problems for both patients and health care systems. The aim of this study is to determine, the factors affecting emergency perception of patient, the inappropriate use of emergency department and reasons of inappropriate use. The research was conducted on 302 non-emergent patients taking emergency care in Emergency Department of Medical School, Ankara University between the dates of 16th May arid 29th May, 1998. It was found that 40.5% of the patients do not fit the emergency criteria, 59.5% of patients fit the emergency criteria; %32.7 have perceived their health status as non-emergent, 67.3% have perceived their health status as emergent. There is an observed association between the duration of illness, severity of pain. Main reasons for patients seeking emergency care were found to be a) they could not wait for non-emergent care due to high level of anxiety about their health (18.9%); b) for shorter waiting time for medical examination (16.2%) and c) for minor medical care interventions such as injection. It was concluded that increasing the quality and accessibility of first level of care; creating emergency criteria to select reel emergency cases; establishing and operating an effective referral chain and increasing the awareness of people via general health education programs may be of help in reducing inappropriate utilization of emergency departments. Key Words: Inappropriate use, emergency departments, reasons of inappropriate use, health services utilization, emergency criteria.