Akciğer tüberkülozlu hastalarda adrenal bezin endokrin ve radyolojik değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Adrenal tüberküloz (tbc) diğer organ tüberkülozlarına oranla daha nadir görülmektedir. Akciğer tüberkülozu olan hastalarda adrenal tbc tanısının zor konması, vakaların genellikle gözden kaçmasına sebep olmaktadır. Adrenal yetmezlik akut ve kronik olmak üzere iki klinik tipe ayrılabilir. Akut tipte bezde büyüme görülebilir. Kronik tipte ise bezde atrofi ve kalsifikasyon bulunabilir. Bezdeki harabiyet % 80-90'a ulaştığı zaman klinik olarak adrenal yetmezlik bulguları meydana gelir. Çalışmamızda akut ve kronik akciğer tbc'lu hastalarda adrenal korteks tutulumu bazal kortizol, ACTH'a kortizol cevabı, adrenal BT ile araştırılmış, bulgular kontrol grubu ve literatür bilgileri ile karşılaştırılmıştır. Yeni tbc'lu grubun bazal kortizol ve ACTH'ya 60. dakika (dk) kortizol cevabı, kontrol ve kronik tbc'lu gruba göre anlamlı olarak yüksek bulunurken (P<0,01), kontrol ve kronik tbc'lu grupların bazal kortizol ile ACTH'ya 30 ve 60. dk. kortizol cevapları arasında anlamlı bir fark bulunmadı. Yeni ve kronik tbc'u gruplar ile kontrol grubunun bazal kortizole göre 30. ve 60. dakikalardaki kortizol değerlerindeki artışlar arasındaki fark istatistiksel olarak önemliydi (P<0.01). ACTH'ya suboptimal kortizol cevabı yalnızca yeni tbc'lu gruptaki iki hastada (% 10) görüldü. Yeni ve kronik akciğer tbc'lu 61 hastanın 2'sinde (% 3,27) Addison has talığı teşhis edildi. Bunların ikisi de kronik tbc'lu grubundaydı. Bilgisayarlı tomografi (BT)'de: Kronik tbc'lu grupta; adrenal bezde 5 hastada (% 1 2,2) kalsifikasyon, 4 hastada ( % 9,7) atrofi, 2 hastada (% 4,8) bezde büyüme görüldü. Yeni tbc'lu grupta ise 6 hastada ( % 30) adrenal büyüme tesbit edildi. Kalsifikasyon ve atrofi görülmedi. Bu çalışma akciğer tbc'unda adrenal bez tutulumunun seyrek olmadığını klinik, endokrin ve radyolojik olarak yapılan iyi bir araştırma ile teşhis ve tedaviye yön verecek önemli bulgular elde edilebileceğini göstermektedir. 47

SUMMARY Adrenal tuberculosis (tbc) is relatively rare than other organ tuberculosis. The diffi culty to diagnose adrenal tbc in patients with pulmonary tbc may cause omitting these patients. Two distinct clinical presentations of adrenal failure can be discerned: an acu te and a chronic adrenal failure. In the acute course enlargement of the gland may be seen. On the other hand, atrophy and calcification of the gland mey be found in the chronic course. Clinical features of hypoadrenalizm develop when the destruction of the gland reaches to 80 - 90 percent. In this study involvement of the adrenal cortex in patients with acute and chronic pulmonary tbc is searched by: basal Cortisol, response to ACTH, and adrenal computed tomography (CT). The results are compared with control group and in both acute and chronic groups. Basal Cortisol and 60. minute response to ACTH was found significantly high in acute tbc group than control and chronic tbc groups (p < 0.01). Besides that, there was no significant difference at basal Cortisol levels and 30, 60. minutes Cortisol response to ACTH between control and chronic tbc groups. The increases of 30. and 60. minutes Cortisol levels according to basal Cortisol levels were statistically important in acute and chronic tbc groups than control group (p < 0.01). Suboptimal Cortisol response to ACTH was found only in two patients with acute tbc. Two Addison's disease (3.27 % ) were found in 61 patients with acute and chronic pulmonary tbc. These two patients were in chronic tbc group. On Computed Tomography (CT): There were calcification in adrenal gland in two patients (12.2 % ), atrophy in four patients (9.7 %) and enlargement of the gland in two patients (4.8 % ) in chronic tbc group. On the other hand, in acute tbc group adrenal enlargement was found in six pa tients (30 % ). There was no calcification and atrophy in acute tbc group. This study shows that adrenal tbc after pulmonary tbc is not rare and if detailed endocrinological and radiological investigations are performed, important clues may be obtained about adrenal tbc. 48