Diyet tedavisi ile birlikte uygulanan davranış değişikliği tedavisinin şişman kadınların ağırlık kaybı ve korunması üzerine etkileri

Abstract

ÖZET Erge (Açık), S. Diyet tedavisi ile birlikte uygulanan davranış değişikliği tedavisinin şişman kadınların ağırlık kaybı ve korunması üzerine etkileri, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beslenme ve Diyetetik Programı Doktora Tezi, Ankara, 2000. Tek başına diyet tedavisi ile, diyet tedavisi ve davranış değişikliği tedavisinin birlikte uygulanmasının şişman kadınlarda, 6 aylık tedavi ve 1 yıllık takip süresince, toplam 18 aylık dönem sonundaki ağırlık kaybı üzerine etkilerini incelemek amacıyla gerçekleştirilen bu araştırma; 1997-1999 yıllan arasında, yaşlan 21-45 yıl ve BKİ' leri 27 kg/m2 ve üstünde olan, en az ortaokul düzeyinde eğitim almış, menopoza girmemiş' ve kendi isteği ile zayıflamaya karar vermiş olan gönüllü 20 kadın üzerinde gerçekleştirilmiştir. Bireyler 10'ar kişilik 2 gruba rastgele aynlarak, gruplardan birine sadece diyet tedavisi (diyet grubu), diğerine ise diyet tedavisinin yanı sıra davranış değişikliği tedavisi (davranış grubu) uygulanmıştır. Araştırmaya katılan tüm bireylere; anket formu uygulanmış, ağırlık (kg), boy (cm) ölçümleri alınarak; BKİ' leri (kg/m2) hesaplanmış ve BIA yöntemi ile vücut bileşenlerinin ölçümleri yapılmıştır. Tüm bunlar göz önüne alınarak, haftada 0.5-1 kg ağırlık kaybı olacak şekilde zayıflatma diyetleri hazırlanmıştır. Her iki gruptaki bireylere genel beslenme ve değişim listeleri ile ilgili eğitim verilmiştir. Davranış grubuna ilave olarak şişmanlık ve diyetine yönelik eğitim verilmiştir. Diyet grubu, aylık görüşmelerle, antropometrik ve BIA ölçümleri alınarak toplam 18 ay süreyle takip edilmiştir. Davranış grubuna ise birinci ay her hafta, sonraki 5 ay 15 günde bir olmak üzere 6 ay süresince en az 16 toplantı yapılarak, psikologun da katkılanyla davranış değişikliği tedavisi uygulanmış, daha sonraki 12 aylık sürede ise aylık görüşmelerle antropometrik ve BIA ölçümleri alınarak takip edilmişlerdir. Ağırlık kaybı oranları incelendiğinde; davranış değişikliği tedavisinin devam ettiği 1.- 6. aylar arası; 4. ayda % 11.5, 5. ayda % 12.8 ve 6. ayda ise % 12.7' dir. Aynı aylar için diyet grubu incelendiğinde, sırasıyla; % 4.7, % 5.4 ve % 6.7 olarak belirlenmiştir ve iki grup arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (p<0.05). Araştırmanın takip dönemi incelendiğinde de 7., 8., 9., 11., 17. ve 18. aylara ait ağırlık kayıplan; davranış grubunda daha fazladır ve fark istatistiksel olarak önemlidir (p<0.05). Araştırmanın sonunda (18. ay) davranış grubunun başlangıca göre ağırlık kaybı oranı % 10.4 iken; diyet grubunun ağırlık kaybı oram % 4.5 olarak belirlenmiştir (p<0.05). Davranış grubundaki bireylerin ağırlık kaybı oranlan, diyet grubundaki bireylerin ağırlık kaybı oranlarının yaklaşık iki katı kadar olduğu gözlenmektedir. Onsekiz ay sonra bireylerin ağırlık durumlan incelendiğinde; davranış grubundaki bireyler, kaybedilen ağırlığın % 81.6' sim, diyet grubundaki bireyler ise % 45.3' ünü koruyabilmişlerdir. Araştırmanın son ayında (18. ay) her iki grup % 10 > ağırlık kaybı açısından karşılaştırıldığında davranış grubundaki basan oranının, diyet grubundan 5 kat daha fazla olduğu belirlenmiştir. Bu araştırmanın sonuçlanna göre, diyet tedavisine ek olarak uygulanan davranış değişikliği tedavisinin, bireylerin ağırlık kaybı ve korumasında basan oranını arttırdığı belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Şişmanlık, davranış değişikliği tedavisi, ağırlık kaybı

VI ABSTRACT Erge (Açık) S. The effects of diet therapy together with behaviour modification therapy on weight loss and maintainance in obese women. Hacettepe University, Health Science Institute Nutrition and Dietetics program PhD Thesis Ankara 2000. This study was conducted to determine the effects of diet therapy alone and diet with behaviour modification therapy on weight management. For this purpose, total of 20 nonmenapousal volunteer obese women (21-45 years old; BMI > 27 kg/m2 ) were selected. The subjects were randomly separated as the diet therapy group (n: 10) and behaviour modification therapy group (n: 10). All the subjects were attended to an eighteen months therapy programme (1997-1999). Along side with this programme, a behaviour modification therapy was applied to behaviour group for the first six months. A questionnaire was used to determine the general characteristics, nutritional behaviour and status of the women. By taking the body weight and height measurements; the BMI values were calculated. The body compositions of the subjects were also analysed by BIA. Considering these findings, the diets were prepared to ensure a weight loss of about 0.5-1 kg/week. While all of the subjects were educated about basic nutrition and exchange lists, obesity and diet education was given to the subjects in the behaviour group, as well. The diet group was followed by monthly interviews with anthropometric and BIA measurements in each session for 18 months. In the behaviour group, for the first month a behaviour modification therapy was applied once a week with the contribution of a psycholog. The frequency of meetings were changed to twice a month for the remaining five months. After this period, this group was fallowed by monthly interviews with anthropometric and BIA measurements for 12 months. The weight loss percentages in this group during the first six months were found to be 1 1.5, 12.8 and 12.7 for the 4., 5. and 6. months, respectively. In the diet group, these values were 4.7, 5.4 and 6.7 % for the same months. The percentage differences between these two groups were statistically significant (p<0.05). In the rest of the study duration, the weight loss in the behaviour group was also found to be significantly (p<0.05) higher at 7., 8., 9., 11., 17. and 18. months. Consequently, the percentages of weight loss, compared with the begining, was 4.5 in the diet group and 10.4 in the behaviour group. It was also found that, the subjects who were in the behaviour group had maintained their weight loss by a ratio of 81.6 %, and the other group had 45.3 % untill the end of the study. Finally, the succes percentage of behaviour group was found to be five times higher than that of diet group, if > 10 % of weight loss is assumed. Considering all these findings, it can be concluded that, behaviour modification in addition to diet therapy had increased the success ratio of weight loss and maintainance in obese women. Key words: obesity, behaviour modification therapy, weight loss