0-6 Aylık sağlıklı çocuklarda eritropoezisin serum transferin reseptörü ile değerlendirilmesi ve diğer tanı yöntemleri ile serum transferin reseptörü arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

ÖZET Ulukol B., 0 - 6 Aylık sağlıklı çocuklarda eritropoezisin serum transferin reseptörü ile değerlendirilmesi ve diğer tanı yöntemleri ile serum transferin reseptörü arasındaki ilişkinin incelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Epidemiyoloji Programı Bilim Uzmanlığı Tezi, Ankara, 2000. Bu çalışma 0-6 aylık sağlıklı bebeklerde tam kan sayımı, serum transferrin reseptörü (STR) ve ferritin düzeyi ile eritropoezisi incelemek, bu bebeklerde anemi ve demir eksikliği sıklığım saptamak ve demir eksikliği için risk oluşturan faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı, metodolojik bir araştırma olarak planlanan çalışmaya Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Sosyal Pediatri Bölümü, Sağlam Çocuk Polikliniğinde izlenmekte olan 0-6 ay arasındaki 198 bebek ile, Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniğinde doğan 16 bebek alınmıştır. Zamanında doğmuş, sağlıklı, hiç demir preparau kullanmayan bebeklerin fizik muayeneleri yapılarak tam kan sayımı, STR ve ferritin düzeyleri ölçülmüştür. Ek olarak sosyodemografik faktörleri ve bebeğin sağlığım etkileyeceği düşünülen faktörleri incelemek üzere ailelerine anket uygulanmıştır. Tamamen sağlıklı görünen bu bebeklerin tam kan sayımında hemoglobin, ortalama eritrosit volümü, ve diğer eritrosit indislerinin beklenen değerlerin altında olduğu saptanmıştır. Referans değerlere göre değerlendirildiğinde 0-3 ay grubundaki bebeklerde anemi sıklığının, 4-6 ay grubu bebeklerde ise mikrositoz sıklığının arttığı görülmektedir. STR ve ferritin düzeyleri incelendiğinde her iki değişkenin de çok geniş bir dağılımının olduğu saptanmıştır. Tam kan sayımı parametreleri ile karşılaştırılarak incelendiğinde STR düzeyi, STR/ferritin oram ve STR/log Ferritin (STR indeksi)'nin demir eksikliği tanısı için özellikle 4-6 aylık bebeklerde yüksek sensitiviteye sahip olduğu saptanmıştır. Bebeklerde demir eksikliği ile ilişkili olabilecek aktörler incelendiğinde yalnızca ek gıda ile beslenmeye başlama ve alt- orta sosyoekonomik düzeyde yaşama ile demir eksikliği arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Araştırma sonucunda elde edilen bu bilgiler sağlıklı görünen bebeklerde de demir eksikliği sıklığının yüksek olması nedeniyle erken ek gıda başlanmasının engellenmesi, anne sütü ile beslenmenin teşvik edilmesi ve demir profilaksisine erken dönemde başlanması gerektiğini düşündürmektedir. Anahtar kelimeler: Bebek, demir eksikliği, anemi, serum transferrin reseptörü, ferritin Destekleyen Kurumlar: Ankara Üniversitesi Araştırma Fonu

VI ABSTRACT Ulukol B., Evaluation of erythropoiesis in 0-6 month old healthy babies with serum transferrin receptor level and relation between serum transferrin receptor level and other diagnostic tests, Hacettepe University Health Sciences Institute Master of Science Thesis in Epidemiology, Ankara, 2000. This research aimed to determine firstly the erythropoiesis in healthy babies aged 0-6 months by complete blood count (CBC), serum transferrin receptor (STR) and ferritin levels and secondly the frequency of anaemia, iron deficiency and the risk factors that contribute to this deficiency. Planned as a descriptive and methodological research. Hundred and ninety eight babies between 0-6 months who attended to the Ankara University School of Medicine, Paediatrics Department, Social Paediatrics well-baby clinic and 16 newborn from the Obstetrics and Gynaecology Department were taken as study groups. Complete physical examination, CBC, STR and ferritin levels were assessed in healthy full term babies who never received iron supplementation. Another questionnaire was applied to the families for socio-demograpbic factors, which could effect the well being of the study group. Although seemed totally healthy and routine follow-ups were done, the CBC of these babies showed a decline in haemoglobin, mean corpuscular volume and other erythrocyte indexes. Compare with the reference criteria, anaemia frequency in 0 - 3 month old babies group and microcytosis in 4 - 6 month old group were found to increase. When STR and ferritin levels taken into consideration a wide range of distribution among these two criteria had been determined. Serum transferrin receptor levels, STR/Ferritin ratio and STR/ log ferritin (STR Index) when compared with CBC parameters showed a high sensitivity for iron deficiency anaemia in 4-6 month old babies. Only early weaning practices and living in low and middle socio-economic status were found statistically significant for babies with iron deficiency anaemia. The results of this research showed an increase in the frequency of iron deficiency anaemia in healthy babies too. In order to prevent this situation, one can considered an attitude change in early weaning towards feeding with breast-milk and iron supplementation in early months of life. Keywords: Infant, iron deficiency, anaemia, serum transferrin receptor, ferritin Supported by Ankara University