Tip 2 diabetli hastalarda hipoglisemik ajanların endotel fonksiyonları üzerine etkileri

Abstract

55 ÖZET Diabetes mellitus kardiyovasküler hastalıklar için major bir risk faktörüdür. Diabetli hastalarda bu hastalıkların prevalansı 2 ile 4 kat artmıştır. Bu nedenle, diabetlilerde aterosklerozun erken dönemde tanınıp, tedavisine gidilmesi önemlidir. Yapılan çalışmalarda aterosklerozun erken belirtilerinden birisinin, endotel fonksiyon bozukluğu olduğu tespit edilmiştir. Diabetes mellitus da endotel fonksiyonlarını azaltmaktadır. Diabetik hastalarda kan şekerinin kontrolü için insülin, SU ve biguanidler yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu hipoglisemik ajanların damar fonksiyonları üzerine etkileri olduğu çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir. Ancak bu çalışmaların çoğu deneysel çalışmalardır ve bu ajanların klinikte kullanım alanı bulduğu şekliyle endotel fonksiyonu üzerine etkilerinin nasıl olduğu açık değildir. Bu amaçla, tip II diabetes mellitusu olanlarda hipoglisemik ajanların endotel fonksiyonu üzerine etkileri araştırılmak üzere bu çalışma planlandı.56 Otuz dokuzu erkek, 53' ü kadın toplam 92 vaka (17 kontrol, 17 diyet, 18 insülin, 27 sulfonilüre ve 13 biguanid) çalışmaya alındı. Diabetik grupta vücut kitle indeksi (VKİ), açlık kan şekeri ve trigliserid düzeyi kontrol grubuna göre anlamlı şekilde daha yüksekti (sırasıyla diabetik grupta 29.3+5.2 kg/m2, 173±59 mg/dl, 216±102 mg/dl, kontrol grubunda 25.9±2.7 kg/m2, 94±10 mg/dl, 172±58 mg/dl, p<0.002, p<0.001 ve p<0.05). Diyet, insülin, sulfonilüre ve biguanid grupları diabet süresi (sırasıyla 15.2±28.5 ay, 154.1±69.9 ay, 64.4±68 ay ve 30.8+41.9 ay) ve VKİ (sırasıyla 30.3±4.7 kg/m2, 26.8±5.8 kg/m2, 28.2±4.3 kg/m2 ve 33.3+4.2 kg/m2) hariç benzer gruplardı. Diabet süresi insülin kullananlarda (p<0.001), VKİ' de biguanid kullananlarda (p<0.004) anlamlı şekilde daha yüksekti. Diabetik grupta endotel bağımlı gevşeme (%4.2+5.7), kontrol grubuna göre (%8.3+5.1) anlamlı şekilde daha az olarak tespit edildi (p<0.005). Gruplar arasında endotelden bağımsız gevşeme açısından anlamlı bir farklılık yoktu (diabetik grupta %12.9±9.5, kontrol grubunda %16.2±7.6, p>0.05). Diyet, insülin, sulfonilüre ve biguanid grupları arasında endotel bağımlı gevşeme (sırasıyla %2.3±6.5, %5.9±6.3, %3.9±5.4 ve %4.7±3.6) ve endotelden bağımsız gevşeme (sırasıyla %17.3±12.9, %10.3±10.6, %11.4±6.2 ve %13.9±7.2) açısından anlamlı bir farklılık yoktu (p>0.05). Sonuç olarak diabetiklerde endotel bağımlı gevşeme azalmış olarak bulunurken, endotelden bağımsız gevşeme kontrol grubundan farklı değildi. Diabetik gruplar arasında endotel bağımlı ve endotelden bağımsız gevşeme açısından bir farklılık saptanmadı.

57 SUMMARY Diabetes mellitus (DM) is a major risk factor for the cardiovascular diseases. In diabetic patients, the prevalence of these diseases is higher 2-4 times. Early recognition and treatment of the atherosclerosis is important in diabetics. DM associates with endothelial dysfunction, which is an early event of atherosclerosis. In diabetic patients, insulin, sulfonylureas and biguanide are used widely for the regulation of the blood sugar level. In addition, hypoglycaemic agents have been reported to have some effects on endothelial functions. But most of these are experimental studies and effects of these agents in clinical dose regiment on endothelial functions are not obvious. This study was planned for research the effect of hypoglycaemic agents on endothelial functions in type II diabetes mellitus.58 Methods: Using high resolution ultrasound endothelium-dependent, flow-mediated dilatation (FMD) and endothelium-independent nitroglycerin-induced dilatation (NMD) were assessed in the brachial artery of 92 patients (17 control, 17 diet, 18 insulin, 27 sulfonylurea and 13 biguanide). Results: In diabetic group, body mass index (BMI), fasting blood glucose and triglyceride levels were significantly higher than control group (29.3+5.2 kg/m2, 173±59 mg/dl, 216±102 mg/dl for diabetic group, versus 25.9±2.7 kg/m2, 94±10 mg/dl, 172±58 mg/dl for control group, p<0.002, p<0.001 and p<0.05, respectively). Characteristics of diabetic groups were the same except diabetes duration and BMI which were higher in insulin and biguanide groups respectively (p<0.001 and p<0.004). In diabetic group, FMD was much reduced (4.2+5.7% for diabetic group, versus 8.3±5.1% for control group, p<0.005) and NMD was not different than the control group (12.9±9.5% for diabetic group, 16.2+7.6% for control group, p>0.05). FMD and NMD were not different between groups according to the type of hypoglycaemic agent (p>0.05). Conclusion: FMD was reduced in diabetic patients but there was no difference between diabetic and nondiabetic groups according to NMD. The effect of the hypoglycaemic agents on endothelial function in type II diabetes mellitus was not different each other.