İnsüline Bağımlı Diabetes Mellitus`lu hastalarda sürrenal fonksiyonlar

Abstract

ÖZET Diabetes mellitus vücutta insulin salgılanmasının tam veya kısmi eksikliği veya değişik derecede olabilecek insülin direnci sonucu karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasının bozukluğu ile karakterize kronik, sistemik ve otoimmün bir hastalıktır. Tüm Dünya' da olduğu gibi ülkemizde de sıklığı gün geçtikçe artmakta olan bu kronik hastalığın tedavisine devam edilirken oluşabilecek komplikasyonlar yönünden hastalar yakından izlenmelidir. Orta ve uzun vadede gelişebilecek komplikasyonlardan hipoglisemiye cevap eksikliğinin, bir nedeni olarak adrenal yetmezlik daha önceden bildirilmiştir. Adrenal yetmezlik, IDDM'li hastalarda yaklaşık 1/250 oranında sık görülmeyen bir durumdur. Adrenal yetmezliğin tanısında en yaygın kullanılan test standart ACTH stimülasyon testidir. Bu test 250 ug sentetik ACTH nın iv veya im yolla verilmesinden 30 ve 60 dakika sonra kortizol cevaplarına bakılarak 69yapılır. Bu doz farmokolojik bir dozdur ve MHA aksın değerlendirmesinde subklinik adrenal yetmezliği maskeleyebilir. Düşük doz, (l(.ıg) ACTH stimülasyon testinin baskılanmış HHA aksının değerlendirmesinde daha hassas olduğu gösterilmiştir. Her ne kadar bu testlerin uygulanması kolay ve güvenilir olsa da otoimmün kronik bir hastalık olan IDDM'da gelişebilecek adrenal yetmezlik için otoantikorların varlığına da bakılmalıdır. Bu çalışmada özellikle beş yılını tamamlamış tip 1 DM tanısıyla takip edilmekte olan hastalarda adrenal fonksiyonların değerlendirilmesi yapıldı. Amacımız diabetes mellitus ile birlikte görülebilecek adrenal yetmezliği mümkün olduğunca erken dönemde tespit etmek ve bunun için de adrenal otoantikorlar ve ACTH testlerinin önemini ortaya koymaktı. Çalışmaya beş yıl veya daha uzun süredir tipi DM tanısıyla takip edilmekte olan 26 hasta ( 18 kız, 8 erkek; ortalama yaş 15.15+2.95 ) ve sağlıklı 16 kişi ( 13 kız, 3 erkek; ortalama yaş 13.50±2.07 ) kontrol grubu olarak alındı. Adrenal oto antikor varlığını araştırmak için yeni tanı almış veya henüz beş yılını doldurmamış tip 1 DM tanısıyla takip edilmekte olan 30 hasta çalışmaya dahil edildi. Hasta ve kontrol grubundan başlangıçta 0. dakika için kan alınıp 1 veya 250 ig Synacthen' in iv verilmesini takiben 15., 30. ve 60. dakikalardaki kortizol cevabına bakıldı. Test süresince herhangi bir zamanda plazma kortizol değerinin 20 (.ıg/dl veya 550 nmol/L den fazla olması normal adrenal fonksiyonun göstergesi olarak alındı. Hasta ve kontrol grubuyla beraber henüz beş yılını doldurmamış diabetes mellituslu 30 hastadan adrenal otoantikor varlığını araştırmak için kan örneği alındı. Bunun için 21- Hidroksilaz otoantikoru RIA yöntemiyle çalışıldı. Hasta ve kontrol grubunun hem ] /xg hem de 250 /.ıg ACTH stimülasyon testiyle kortizol rezervlerinin normal olduğu görüldü. Hasta ve kontrol grubunun düşük doz 70ACTH stimülasyon testine kortizol cevaplan arasında anlamlı bir fark bulunamadı (P> 0,05). Yüksek doz ACTH stimülasyon testine ise hasta grubun kortizol cevabının kontrol grubuna göre daha yüksek olduğu ve aralarında anlamlı fark olduğu bulundu (P< 0,05). Düşük doz ve yüksek doz ACTH stimülasyon testleri arasında yeterli kortizol cevabı oluşturmak açısından bir farklılık bulunmazken testlere ilk kortizol cevabının 1 5 dakika gibi erken dönemde başladığı görülmüştür. Yine kortizol cevabı 15. dakikadan sonra, yüksek dozda 30. ve 60. dakikalarda devam ederken düşük doza cevap kısmen aynı kalmıştır. Hasta ve kontrol grubu arasında karşılaştırmalı yapılan değerlendirmede adrenal otoantikor varlığı gösterilememiştir. Benzer şekilde kısa dönem hasta grubu ile kontrol grubu arasında da adrenal otoantikor varlığı bulunamamıştır. Bununla beraber belli değerlerin üzerindeki hastalar ilerde gelişebilecek komplikasyonlar veya Addison hastalığı açısından izlenmelidir. b'^«-*-« -=i'.a1 k l'jî. i,,,r''-`l !». dj£..S»:J l£- ; - 71

SUMMARY Diabetes mellitus is a chronic, systemic, autoimmune disease that is characterized by disorder of carbohydrate, protein, fat metabolism and as a result of totally or partially lack of insulin secretion or various degree of insulin resistance in body. When treatment of this chronic disease, its frequency gradually increase in our country like in world, is going on it must be closely observed for complication. It was reported that adrenal insufficiency as a cause of hypoglycaemia unawareness which is a complication of intermediate or long period. Adrenal insufficiency is seen approximately 1/250 ratio in IDDM very rarely. Standard ACTH stimulation test is the most widely used test for the diagnosis of adrenal insufficiency. This test is done by measuring the Cortisol responses at 30 and 60 minutes after iv. or im. injection of 250ug 72synthetic ACTH. This dose is a pharmacological dose and may mask subclinic adrenal insufficiency in the assessment of HHA axis. It has been shown that low dosej fig, ACTH stimulation test is more sensitive in the assessment of depressed HHA axis. Although applying of these tests are very easy and trusty, it should be investigate presence of autoantibody for adrenal insufficiency which can be occur in a autoimmune, chronic disease as IDDM. In this study evaluation of adrenal function was done in the patients who are following more than five years as a diagnosis of tip 1DM. Our aims are determining the adrenal insufficiency together with DM in early period as possible and mentioned the importance of ACTH tests and adrenal auto antibodies. Twenty-six DM patient, following more than five years,(18 girl, 8 boy ; mean age : 1 5.15+ 2.95 ) and 16 healthy subjects (13 girl, 3 boy ; mean age : 13.5 +2.07 ) as controls were included in the study. Also 30 patients, just diagnosed or following less than five years as DM, were included in the study for researching of adrenal autoantibodies. After blood specimens were taken in the beginning at 0. minute, 1 or 250 fig Synacthen administrated intravenously Thereafter Cortisol response was measured at 15., 30. and 60. Minutes in both patient and control group. At any time during the test, more than Cortisol value of 20 fig/dl or 550 nmol/L has been accepted as an adequate response. Blood samples were taken from patient, control group and also other 30 patients who are diagnosed as DM not more than five years for researching adrenal auto antibody presentation. It was applied 21 -OH antibodies by using RIA method. Cortisol reserve was normal by using both 1 and 250 fig ACTH in patient and control group. There was no correlation between patient and control groups Cortisol response to low dose ACTH (p>0.05) there was significant correlation between patient 73and control group Cortisol response to high dose ACTH stimulation test and Cortisol response of patient group was higher than control group (p<0.05) There was no significant difference between low and high dose ACTH stimulation test for adequate Cortisol response.Cortisol response to test was started at early period like 1 5 minutes. After the 15 minutes, although Cortisol response to high dose was going on for 30 and 60 minutes, response to low dose was partially same. There was not shown adrenal auto antibodies between patient and control groups compared evaluation. Like adrenal auto antibody was not found in control group and patient with short period. However patients, more than some value, should follow for Addison disease and complication in future. 74