Ratlarda deneysel hepatik rezeksiyon modelinde iskemi-reperfüzyon ile indüklenen apopitozis ve hepatik rejenerasyona GM-CSF`ün etkileri

Abstract

ÖZET Bu deneysel çalışma Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hakan Çetinsaya Deneysel ve Klinik Araştırma Merkezinde (DEKAM), Mayıs-Haziran 2003 tarihleri arasında gerçekleştirildi. Amaç : Ratlarda deneysel hepatik rezeksiyon modelinde, GM-CSF'ün iskemi- reperfiizyon ile tetiklenen apopitozis ve hepatik rejenerasyon üzerine etkilerini araştırmak. Materyal ve Metod : Çalışmada ağırlığı 200-275 gram arasında değişen, 50 adet Wistar-Albino erkek rat kullanıldı. Her biri 10 rattan oluşan 5 grup oluşturuldu. Anestezi için ketamin ve xylazine kullanıldı. Sham grubu dışındaki tüm ratlara juguler venöz kateter yerleştirildi ve operasyondan 1 saat önce SF infüzyonuna başlandı. Orta hat insizyonla laparotomi yapıldı. Sham grubundaki ratlar portal diseksiyon sonrası sakrifıye edildiler. Diğer gruplardaki ratlara 30 dakika total iskemi yapılıp, ardmdan %70'lik karaciğer rezeksiyonu sonrası ve klemp açılarak reperfUzyona bırakıldı. Kontrol gruplanna operasyonda 60 dakika önce 0.02 mi SF, çalışma gruplanna lug/kg GM-CSF SC verildi. Reperfuzyonun 2. ve 48. saatlerinde relaparatomi yapılarak AST, ALT, LDH ve sFas ölçümleri için vena cava inferiordan kan örnekleri alındı. Kalan karaciğer dokusu çıkarılarak tartıldı ve rölatif karaciğer ağırlığı, ML Fas İHK boyamayı ve MDA düzeyi için doku örnekleri alındı. Bulgular : Rölatif karaciğer ağırlıkları ve MI GM-CSF verilen grupta 48. saatte daha yüksek bulundu (p<0.05). AST, ALT ve LDH düzeyleri 2. saatte yüksek değerlere ulaştı, GM-CSF verilen grupta 48. saatte normale inmeye başladı. Hepatik MDA düzeyi GM-CSF verilen grupta 2. saatte yüksek, 48. saatte ise diğer gruba göre daha düşük bulundu (p<0.05). sFas düzeyi ve Fas İHK boyama oranı sonuçlan paralel idi, GM-CSF verilen grupta 2. ve 48. saatlerde daha düşük bulundu (p<0.05). İskemi-reperrüzyon hasarının 2. saatte yüksek olduğu, SF ve GM-CSF verilen gruplarda farklı olmadığı, ancak GM-CSF verilen grupta 48. saatte anlamlı düzelme olduğu görüldü. 64Sonuç : GM-CSF, Pringle manevrasını takiben %70 hepatik rezeksiyon sonrası karaciğer rejenerasyonunu morfolojik ve fonksiyonel olarak artırmaktadır, reperfuzyonun ileri dönemlerinde apopitozisi ve iskemi-reperfuzyon hasarım azaltmaktadır. Anahtar kelimeler : İskemi-reperfuzyon, karaciğer rezeksiyonu, apopitozis, Fas, GM-CSF. 65

SUMMARY This experimental study was performed at Erciyes University Medical School, Hakan Çetinsaya Experimental and Clinical Research Center (DEKAM) between May- June 2003. Aim : The aim of the study is to investigate the effects of GM-CSF on ischemia- reperfusion induced apoptosis and hepatic regeneration in a partially hepatectomized rat model. Material ve Methods : Fifty Wistar-Albino male rats (200-275 g) were used and they divided into five groups, each including ten rats. Ketamine and xylazine administrated intraperitonealy for anesthesia. A juguler vein catheter placed to all except sham group and normal saline infusion was started 1 hour before operation. A midline laparotomy performed. Sham group rats were sacrified after portal dissection. Total ischemia performed to the other groups, after 70% hepatectomy the occluison opened for reperfüsion of the remnant liver. Before the operation (60 min.) 0,02 ml normal saline was given to control groups and 1 ug/kg GM-CSF was given to study groups subcutaneously administered. Blood samples were collected from v cava inferior for AST, ALT, LDH and sFas levels at the 2nd and 48* hours of reperfüsion with performing relaparotomy. Remaining liver tissues were resected and weigthed. Relative liver mass, MDA, mitotic index and Fas immunohistochemical (IHC) staining evaluations from tissue samples were performed. Results : Mitotic index and relative liver weigths at GM-CSF group were significantly higher at 48th hour (p<0.05). AST,ALT ve LDH levels were increased at 2nd hour. However these levels were declined at study group by 48th hour. Hepatic MDA level was high at 2nd but lower at 48* hour than other groups. sFas level and Fas IHC stainigs were similar. But they were lower at 2nd and 48* hours in the GM-CSF group (p<0.05). Ischemia- 66reperfusion injury was high at 2nd hour and but there was no difference between saline and GM-CSF groups. However the injury decreased significantly at 48th hour, at the study group. Conclusion : GM-CSF, increases liver regeneration both morphologically and functionally after Pringle maneuver and partial hepatic resection. This application also decreases apoptosis and ischemia-reperfusion injury at the advanced stages of reperfusion. Key words : Ischemia-reperfusion, hepatic resection, apoptosis, Fas, GM-CSF. 67