Karaciğer sirozlu hastalarda trombositopeni ve trombopoetin düzeylerinin karaciğer harabiyetinin derecesi ile ilişkiisi

Abstract

Karaciğer sirozlu olgularda gelişen trombositopeni sık görülen bir komplikasyondur ve ilk akla gelen neden hipersplenizmdir. Trombopoezden sorumlu en güçlü sitokin olan trombopoetinin (TPO) esas üretim yerinin karaciğer olduğunun bulunması ile karaciğer sirozlu hastalarda trombositopeniden yetersiz karaciğer TPO üretimi sorumlu tutulmaya başlanmıştır. Karaciğer sirozlu olgularda prognozu tahmin etmede kullanılan en yaygın ve en güvenilir yöntem Child-Pugh skorlama sistemidir. Serum trombopoetin düzeyi ile karaciğer parankim hasan arasında bir ilişki tespit edildiği takdirde serum trombopoetin düzeylerine bakılarak karaciğer hasarının derecesi ve hastalığın prognozu hakkında fikir sahibi olunabilir. Bu çalışma karaciğer sirozlu olgularda sirozun evresi ile trombositopeni ve serum TPO düzeyleri arasında bir ilişki olup olmadığım belirlemek amacıyla yapıldı. Çalışmaya karaciğer sirozlu 42 olgu (Grup 1), karaciğer fonksiyon testleri bozulmuş olan olan ama trombosit sayısı normal olan 14 olgu (Grup 2), karaciğer fonksiyon testleri normal olan ama trombositopenisi olan 12 olgu (Grup 3) ve hem karaciğer fonksiyon testleri hem de trombosit sayısı normal olan 15 kişi (Grup 4) dahil edildi. Grup 1' de yer alan olguların 17'si (% 40.5) HCV, 16'sı (%38.1) HBV ile76 enfekte olgulardı, 5 olguda (%11.9) sirozun etyolojisi bilinmiyordu, 2 olguda (%4.8) alkolik karaciğer hastalığı, bir olguda (%2.4) otoimmun hepatit hikayesi, bir olguda (%2.4) ise primer biliyer siroz vardı. Hastalık sürelerinin ortalaması 13.5 (1-132) ay idi. Bu olgulara Child-Pugh sınıflama sistemine göre klinik evreleme yapıldı, olguların 6' sı (%14.3) Evre A, 16' sı (%38.1) Evre B ve 20' si (%47.6) Evre C olarak sınıflandırıldı. Tüm olgu gruplarında karaciğer fonksiyon testleri, tam kan sayımı, dalak indeksi, protrombin zamanı ve ELISA yöntemi kullanılarak (Quantikine Human TPO Immunoassay) serum TPO düzeyleri ölçüldü. Grup 1' de yer alan olgular incelendiğinde yaş ve cinsiyet ile serum TPO düzeyleri ve Child-Pugh skorları arasında bir ilişki tespit edilemezken (p>0.05) yaş ile trombosit sayısı arasında orta derecede negatif korelasyon izlendi (p<0.01). Hastalık süresi ile Child-Pugh skoru arasında zayıf bir korelasyon izlenirken (p=0.042) serum TPO ve trombosit sayılan arasında bir ilişki gözlenmedi (p>0.05). Sirozun etiyolojisine göre parametreler incelendiğinde Hepatit B ve Hepatit C ye bağlı siroz grupları arasında serum TPO, trombosit sayılan ve Child-Pugh skorlan arasında bir fark olmadığı görüldü (p>0.05). Dalak boyutlan karaciğer sirozlu olgularda sağlıklı kontrol grubuna göre belirgin olarak artmış olmakla birlikte dalak boyutlan ile serum TPO düzeyleri, trombosit sayılan ve Child-Pugh skorlan arasında bir ilişki olmadığı görüldü (p>0.05). Her dört grupta da hemoglobin, beyaz küre ve eritrosit sedimantasyon değerleri arasında bir farklılık yoktu ve bu parametreler ile serum TPO düzeyleri, trombosit sayılan ve Child-Pugh skorlan arasında bir ilişki olmadığı görüldü (p>0.05). Tüm gruplar birlikte ele alındığında serum TPO düzeyi ile trombosit sayısı arasında güçlü bir negatif korelasyon olduğu görüldü (p<0.01). Gruplar tek tek incelendiğinde karaciğer fonksiyon testleri bozuk olan ama trombositopeninin olmadığı Grup 2' de serum TPO düzeyleri ile trombosit sayılan arasında belirgin bir negatif korelasyon mevcutken diğer olgu gruplarında bu durum izlenmedi. Grup 1' de yer alan hastalar Child-Pugh skorlarına göre incelendiğinde serum TPO ve trombosit sayılan ile bir ilişki olmadığı görüldü (p>0.05). Karaciğer fonksiyon testleri normal olan ancak trombositopenisi olan olgulardan oluşan Grup 3' de serum TPO değerleri diğer üç gruba göre yüksek bulundu (Serum TPO değerleri; Grup 1: 43.0 pg/ml, Grup 2: 44.0 pg/ml, Grup 3: 202.5 pg/ml, Grup 4: 33.0 pg/ml).77 Çalışmamızda trombosit sayısı ile serum TPO düzeyleri arasında negatif korelasyon tespit edildi. Ancak serum TPO değerleri ile dalak boyutları ve karaciğer parankim hasarının göstergesi olan Child-Pugh skorları arasında bir korelasyon gösterilemedi. Sonuç olarak TPO karaciğer sirozlu olgularda prognoz ve klinik evre hakkında bilgi veren bir parametre olarak kullamlamaz. Karaciğer sirozlu olgularda trombositopeniden sorumlu tek neden yetersiz karaciğer TPO üretimi değildir. Hipersplenizm başta olmak üzere diğer sebepler trombositopeni gelişimine katkıda bulunurlar. Anahtar kelimeler; Siroz, Child-Pugh skoru, trombopoetin, trombositopeni.

Thrombocytopenia secondary to liver cirrhosis is a well-known phenomenon and was believed to be due to hypersplenism. The cloning of the key regulator of thrombopoiesis, thrombopoietin (TPO), and the identification of the liver as its main source, could now shed new light on the pathogenesis of thrombocytopenia in liver cirrhosis. Child-Pugh classification system is still the most sensitive scoring system that help to define degree of liver parechymal damage and prognosis of the cirrhotic patients. If a correlation find between serum TPO levels and degree of liver parenchymal damage, serum TPO levels could aid to project the prognosis of the cirrhotic patients. The aim of this study was to define possible relationships between Child-Pugh scores, peripheral thrombocyte count and serum TPO levels in patients with liver cirrhosis.79 To address this issue, liver function tests, complete blood counting, spleen volumes, prothrombin time and serum TPO levels using ELISA technique were performed in four different groups. Group 1 were included 42 liver cirrhotics, Group 2 were included 14 cases with liver dysfunction and normal thrombocyte count, Group 3 were included 12 cases with thrombocytopenia and normal liver functions and Group 4 were included 15 healthy volunteers. Of the 42 cases, 17 cases (% 40.5) were infected with HCV and 16 cases (%38.1) with HBV, etiology was not known in 5 patients (%11.9), 2 cases were alcoholic (%4.8), 1 case (%2.4) had primary biliary cirrhosis and 1 case (%2.4) had story of autoimmune hepatitis in Group 1. Median duration time of the disase was 13.5 (1-132) months. The patients were classified into three groups (Child A, B or C), according to the Child-Pugh classification. Six patients (%14.3) were grade A, 16 were (%38.1) grade B, and 20 were (%47.6) grade C. Neither age nor sex were correlated with Child-Pugh scores and serum TPO levels (p>0.05). A mild negative correlation was found between age and thrombocyte count (p<0.01). Duration time of disease was correlated with Chil-Pugh scores (p=0.042) but not with thrombocyte count and serum TPO levels. Etiologic differencies were not correlated with Child-Pugh scores, thrombocyte counts and serum TPO levels (p>0.05). Spleen volumes were found increased in cirrhotic patients compared with healthy controls but no correlation were found with Child-Pugh scores, thrombocyte counts and serum TPO levels (p>0.05). Haemoglobin and white blood cell counts and erythrocyte sedimentation rates were not statistically different in each groups and there was not any correlation with Child-Pugh scores, thrombocyte counts and serum TPO levels (p>0.05). There was a strong negative correlation between thrombocyte count and serum TPO levels when all groups evaluated together (p<0.01). But only in Group 2 thrombocyte count and serum TPO levels were correlated negatively if each groups were considered separately. Progression of the disease according to Child-Pugh scores were not correlated with thrombocyte count and serum TPO levels in Group 1 (p>0.05). Serum TPO levels were found higher than the other three groups in Group 3. (Serum TPO levels; Group 1: 43.0 pg/ml, Group 2: 44.0 pg/ml, Group 3: 202.5 pg/ml, Group 4: 33.0 pg/ml).80 A strong negative correlation between thrombocyte count and serum TPO levels were found in our study. There were not any correlation between Child-Pugh scores, thrombocyte count and serum TPO levels. In conclusion, TPO is not a parameter that signs prognosis and clinical stage of liver cirrhosis. Inadequate synhesis of TPO in liver is not the main cause of thrombocytopenia in liver cirrhosis. Hypersplenism and the other causes have addictive effects on thrombocytopenia. Key words; Cirrhosis, Child-Pugh scores, thrombopoietin, thrombocytopenia. Key words; cirrhosis, Child-Pugh scores, thrombopoietin, thrombocytopenia.