Karaciğer sirozlu hipogonad erkek hastalarda topikal testosteron jel tedavisinin etkileri

Abstract

Giris ve amaç: Hipogonadizm sirozlu erkek hastalarda etiyolojiden bagımsız olarak,ileri kronik karaciger hastalıgında sıkça karsılasılan, klinige küçük testis, düsüktestosteron seviyesi, libido kaybı, impotans, jinekomasti ile yansıyan bir klinik tablodur.Portosistemik santlar androstenedionun östrojene aromatozisyonunu artırmaktadır.Artmıs östrojen düzeyi luteinizan hormon (LH) sekresyonunu suprese etmek suretiyletestosteron düzeylerini düsürmekte ve hipogonadizme yol açmaktadır. Kronik karacigerhastalıgı dısı hipogonad erkeklerde yapılan çalısmalarda testosteron jel tedavisinin kasgücü, kemik mineral dansite (KMD) ve vücut kompozisyonu üzerine olumlu etkileribildirilmistir. Bu çalısmada topikal testosteron replasmanının karaciger sirozluhipogonad erkek hastalarda kas gücü, KMD, vücut kompozisyon parametreleri vejinekomasti üzerine etkilerinin arastırılması amaçlanmıstır.Gereç ve yöntem: Çalısmaya 14 viral etyolojili, 2 kriptojenik olmak üzere serumserbest testosteron düzeyi <11 pg/ml olan 16 karaciger sirozlu hipogonad erkek hastaalındı. Hepatosellüler kanser varlıgını ekarte etmek için USG ve/veya MRG yapıldı.Bazal rutin biyokimyasal testler, serbest testosteron (sT), total testosteron (tT), sekshormon binding globulin (SHBG), östradiol (E), LH, folikül stimülan hormon (FSH),prolaktin (P), düzeyleri ve güvenlik profili olarak alfa fetoprotein (AFP) ve total prostatspesifik antijen (tPSA) düzeyleri ölçüldü. Bioavailable testosteron, free androjen indeksi(FA9) ve E/tT düzeyleri hesaplandı. Kas gücü dominant koldan hidrolik eldinamometresi ile ölçüldü. Femur boynu ve lumbar vertebra kemik mineraldansitometre tayini yapıldı. Triceps, biceps, skapula altı ve iliak kanat üstü olmak üzere4 bölgede cilt kıvrımı ölçer ile cilt altı yag dokusu ölçüldü. Hastalara 6 ay süreyletestogel (50 mg testosteron içeren jel) 50 mg/gün transdermal uygulandı. Aylıkkontrollerde hastaların biyokimyasal testleri, hormon düzeyleri ve kas gücü ölçümleritekrarlandı. Altıncı ayda vücut kompozisyon parametreleri ve KMD tekrar ölçüldü.Viral etyolojili 4 hasta takipsizlik nedeniyle çalısma dısı bırakıldı. Çalısmayıtamamlayan 12 hastanın 4 ü Child A, 7 si Child B, 1 i Child C grubundaydı.Bulgular: Testosteron replasman tedavisi ile serum sT düzeyinde anlamlı bir artısgörüldü (5.81±2.88 pg/ml, 16.51±11.42 pg/ml, p=0.002). Bioavailable testosteron, FA9,tT düzeyleri artmıs, SHBG, E, E/tT düzeyleri azalmıs olmakla birlikte aradaki farkistatiksel anlamlı degildi. Serum FSH (7.37±5.22 mIU/ml; 4.09±3.34 mIU/ml, p=0.014)ve LH düzeyi (7.37±2.83 mIU/ml; 3.06±2.50 mIU/ml, p=0.001) bazale göre anlamlıolarak azaldı. Kas gücünde bazale göre anlamlı artıs tespit edildi (34.03±7.24 kg;39.18±5.99 kg, p<0.001). Lumbar vertebra ve femur boynu T ve Z skorlarında anlamlıdegisiklik saptanmadı. Vücut kompozisyon parametrelerinden skapula altı bölgede vedört bölgenin toplam cilt altı yag dokusunda artıs tespit edildi (sırasıyla; p=0.012,p=0.04). Jinekomastinin anlamlı olarak küçüldügü gözlendi (28.83±17.18 mm;15.00±6.74 mm, p=0.007). Child-Pugh ve MELD skorlarında anlamlı degisiklikgörülmedi.Sonuç: Testosteron jel 50 mg/gün tedavisi sirotik hastalarda testosteron düzeylerinisuprafizyolojik olmayan düzeylerde artırmaktadır. Testosteron tedavisi ile hastaların kasgücünde 3.aydan itibaren anlamlı artıs saglanmaktadır. Testosteron kullanan hastalardaasit düzeyinde veya diüretik ihtiyacında degisiklik, ensefalopati veya varis kanamasıgörülmedi. Karaciger sirozlu erkek hastalarda topikal testosteron replasman tedavisi kasgücünü artırmakta ve jinekomastiyi düzeltmektedir. Altı aylık tedavi KMD degerlerindedüzelme için yeterli degildir. Testosteron jel tedavisi karaciger sirozlu hipogonad erkekhastalarda vücut yag dagılımını etkileyerek üst vücut bölgesel yag dokusunda artısa yolaçmaktadır. Testosteron jel formu karacigerden ilk geçis etkisine maruz kalmadıgı içindiger anabolik steroidlerden farklı olarak güvenilir bir ajandır.Anahtar kelimeler: karaciger sirozu, hipogonadizm, testosteron

Introduction and aims: Hypogonadism characterised by low serum testosterone level,loss of libido, small testes, impotence and gynecomastia is a common clinical situationin advanced chronic liver dieases of men independent from the ethiology. Portosystemicshunts contribute to hypogonadism by increasing aromatization of androstenedione toestrogen. Elevated levels of estrogen suppresses luteinizing hormone (LH) secretion thatleads to decreased testosterone levels and hypogonadism. Beneficial effects of topicaltestosterone gel treatment on muscle strength, body composition and bone mineraldensity (BMD) have been demonstrated previously in hypogonadal men withoutchronic liver dieases. The current study was aimed at assessing the efficacy and safetyof topical testosterone replacement (TTR) on muscle strength, BMD, body compositionand gynecomastia in hypogonad men with liver cirrhosis.Methods: Sixteen hypogonad male cirrhotic patient (14 with viral ethiology, 2criptogenic cirrhosis) have been included. Abdominal USG and/or MRI were performedto exclude hepatocellular cancer. Serum levels of liver enzymes, free testosterone (fT),total testosterone (tT), sex hormone binding globulin (SHBG), estradiol (E), FSH(follicule stimulating hormone), LH, prolactin (P), prostate spesific antigen (PSA) and-fetoprotein (AFP) were detected. Bioavailable testosterone (bT), free androgen index(FA1) and E/tT level were calculated. BMD was measured by DEXA in the femoralneck (FN) and lumbar spine (LS) regions. Muscle strength was detected with hydrolicdynamometer from the dominant hand. The patients underwent standart anthropometricmeasurements including assessment of skinfold thickness from triceps, biceps,subscapular and suprailiac sites using Harpenden Skinfold Caliper. Testogel 50 mg/daywas administered for 6 months. Liver enzymes, hormon profiles and muscle strengthwere evaluated every month. Body composition parameters, BMD and gynecomastiawere measured before and after 6 months of TTR.Results: Twelve patient completed the study; 4 in Child A, 7 in Child B and 1 in ChildC. Serum fT level was significantly elevated (5.81±2.88 pg/ml; 16.51±11.42 pg/ml,p=0.002). FAI, bT and tT levels were elevated and SHBG, E and E/tT levels weredecreased without a significant difference. FSH (7.37±5.22 mIU/ml; 4.09±3.34 mIU/ml,p=0.014) and LH (7.37±2.83 mIU/ml; 3.06±2.50 mIU/ml, p=0.001) levels weresignificantly suppressed according to baseline. Muscle strength was improvedsignificantly (34.03±7.24 kg; 39.18±5.99 kg, p<0.001). There was no significantdifference in T and Z scores of FN and LS regions with 6 months of TTR. Transdermaltestosterone replacement resulted in a significant increase in the subscapular sitesubcutaneous fat tissue (p=0.012) and the sum of the four regions (p=0.04).Gynecomastia was significantly diminished with TTR (28.83±17.18 mm; 15.00±6.74mm , p=0.007). Child-Pugh and MELD scores of the patients did not change.Conclusion: Testosterone gel 50 mg/day raises testosterone without supraphysiologiclevels in cirrhotic men. Muscle strength has been improved as from the third month ofTTR. No significant adverse effects including esophageal variceal hemorrhage,encephalopathy or changes in the degree of ascites were detected. As a conclusion TTRimproves muscle strength and ameliorates gynecomastia in hypogonadal men with livercirrhosis. Six months of testosterone therapy seems to be a limited time to result inincreased BMD. Testosterone replacement therapy in hypogonad men with livercirrhosis alters the body fat distribution and causes upper body adiposity. The gel formof testosterone seems safe and tolerabl in liver cirrhosis compared with other anabolicsteroids that may be associated with topical application of testosterone which undergoesno first pass effect from the liver.Key words: cirrhosis, hypogonadism, testosterone