İki uçlu duygudurum bozuklugunda metabolik sendrom ve hipotalamo-pitüiter-adrenal eksenle ilişkisi

Abstract

Amaç: ki uçlu duygudurum bozuklugunda hastalıgın kendisi ve kullanılan ilaçlarkilo alımı, metabolik degisiklikler ve metabolik sendroma neden olabilmektedir. Buçalısmanın amacı iki uçlu duygudurum bozuklugu olan hastalarda metaboliksendrom sıklıgının ve ilaç kullanımı ile bu metabolik bozuklukların iliskisininarastırılmasıdır. Duygudurum düzenleyici ve duygudurum düzenleyici ile kombineatipik antipsikotik kullanan hastalarda ilaçların hangi mekanizma ile metaboliksendroma yol açtıgının anlasılabilmesi açısından metabolik parametrelerin yanı sıraleptin, ghrelin düzeyleri ve hipotalamo-pitüiter-adrenal eksen aktivitesi de buçalısmada incelenecektir.Denekler ve Yöntem: Bu çalısmaya sadece duygudurum düzenleyici veduygudurum düzenleyici ile kombine atipik antipsikotik kullanan, remisyonda olan105 hasta ve 20 saglıklı gönüllü alındı. Deneklerin biyokimyasal parametreleri, leptinve ghrelin hormon düzeyleri ölçüldü. HPA eksenin degerlendirilmesi için hasta vekontrollere deksametazon supresyon testi ve adrenokortikotropik hormonstümilasyon testi yapıldı.Bulgular: Hasta ve kontroller arasında metabolik sendrom sıklıgı açısındanistatistiksel olarak anlamlı fark yoktu. Duygudurum düzenleyici ile kombine atipikantipsikotik kullanan hastalarda metabolik sendrom oranı tek basına duygudurumdüzenleyici kullanan hastalara göre anlamlı derecede yüksekti. Hasta grubundaadrenokortikotropik hormon stimülasyon testine kortizol vedehidroepiandrosteronsülfat (DHEAS) cevapları incelendiginde pik ve egri altı alandegerler kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksekti. Duygudurum düzenleyiciile kombine atipik antipsikotik kullanan hastalarda ghrelin düzeyi duygudurumdüzenleyici kullanan hastalara göre anlamlı derecede yüksekti. Hasta grubunda leptindüzeyi kontrollere göre anlamlı derecede yüksekti. Duygudurum düzenleyici ilekombine atipik antipsikotik kullanan hastalarda da leptin düzeyi kontrollere göreanlamlı derecede yüksekti.Sonuç: Duygudurum düzenleyici ile kombine atipik antipsikotik kullanan hastalardametabolik sendrom oranının ve ghrelin düzeyinin sadece duygudurum düzenleyicikullanan hastalardan yüksek bulunması atipik antipsikotiklerin ghrelini artırarak kiloaldırdıgını ve bu yolla metabolik sendroma neden oldugunu düsündürmektedir. kiuçlu duygudurum bozuklugu olan hastalarda hipotalamo-pitüiter-adrenal eksenaktivitesi ile metabolik sendrom arasında bir iliski yok gibi görünmektedir. Leptininiki uçlu hastalarda kilo artısı ile iliskisi olabilir ancak bu hastalarda metaboliksendrom gelisimine katkısı olmayabilir. Hastada obezite, ailede diyabet öyküsü,hiperglisemi gibi risk faktörleri varsa ilaç seçimi konusunda dikkatli olunmalıdır.Risk faktörlerinin olması halinde ve atipik antipsikotik tedavi baslanan hastalardametabolik parametrelerin belli aralıklarla takibi gereklidir.Anahtar kelimeler: Ghrelin, hipotalamo-pitüiter-adrenal eksen, iki uçluduygudurum bozuklugu, leptin, metabolik sendrom.

Aim: In bipolar disorder, the disorder itself and drugs used for the treatment maycause weight gain, metabolic changes and metabolic syndrome. The aim of the studywas to evaluate the prevalence of metabolic syndrome and the relationship betweendrug use and metabolic disturbances in bipolar disorder. In this study, in terms ofunderstanding that the drugs could cause metabolic syndrome with whichmechanisms, metabolic parameters as well as levels of leptin and ghrelin, andactivity of hypothalamopituitaryadrenal axis were investigated in patients usingmood stabilizers alone or combined with atypical antipsychotic drugs.Subjects and Methods: After obtaining informed consent, 105 patients withremitted bipolar disorder using mood stabilizers alone or combined with atypicalantipsychotic drugs and 20 healthy subjects were enrolled to the study. Biochemicalparameters and levels of leptin and ghrelin hormones were measured in the subjects.Dexamethasone suppression test and adrenocorticotrophic hormone stimulation testwere applied to the subjects to examine the activity of hypothalamopituitaryadrenalaxis.Results: There were no statistically important differences between the patients andthe controls for the prevalence of metabolic syndrome. Rate of metabolic syndromewas significantly higher in patients using combined mood stabilizers and atypicalantipsychotic drugs than in those using mood stabilizers alone. When we examinedthe cortisol and the dehydroepiandrosterone sulfate responses to theadrenocorticotrophic hormone stimulation test, we found that peak values and areaunder the curve were significantly higher in patient group than in control group.Levels of ghrelin were significantly higher in patients using combined moodstabilizers and atypical antipsychotic drugs than in those using mood stabilizersalone. Levels of leptin were significantly higher in patient group than in controlgroup. Levels of leptin were also significantly higher in patients using combinedmood stabilizers and atypical antipsychotic drugs than in control group.Conclusion: It is suggested that atypical antipsychotic drugs increasing levels ofghrelin may cause weight gain and metabolic syndrome, because we only found thatthe rate of metabolic syndrome and levels of ghrelin were significantly higher inpatients using mood stabilizers combined with atypical antipsychotic drugs than inthose using mood stabilizers alone. It seems to be no relationship between theactivity of hypothalamopituitaryadrenal axis and metabolic syndrome in patients withbipolar disorder. Levels of leptin may be related to weight gain in patients withbipolar disorder, but may not contribute to the development of metabolic syndromein these patients. Clinicians must be careful for the choice of drug, if there are riskfactors such as obesity, family history of diabetes and hyperglycemia in the patientswith bipolar disorder. Measurement of metabolic parameters is needed in certainperiods, when initiating treatment with atypical antipsychotic drugs in case of riskfactors.Key words: Ghrelin, hypothalamopituitaryadrenal axis, bipolar disorder, leptin,metabolic syndrome