Tip 1 diyabetes mellitus tanılı ergenlerde psikopatoloji, yaşam kalitesi ve ebeveyn tutumlarının değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Tip 1 Diyabetes Mellitus (DM) çocukluk çağının en yaygın kronik hastalıklarından biridir. Tip 1 DM tedavisindeki ilerlemelere rağmen tedavi sürecindeki zorluklar tip 1 DM tanısı konulan ergenlerin sağlıkla ilgili yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilemekte, ergen ve ailesi için psikososyal sorunların ortaya çıkma olasılığını arttırmaktadır. Bu da ergenin tedaviye uyum sağlamasını güçleştirmektedir. Bu çalışmada tip 1 DM'li ergenlerdeki psikopatolojiyi, ebeveyn tutumlarını, yaşam kalitesi algılarını ve bunların birbiriyle olan ilişkilerini belirlemek amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntem: Çalışmaya hasta grubu olarak tip 1 DM tanısıyla ayaktan tedavi görüp en az 6 ay süreyle insülin kullanmakta olan 12-18 yaş aralığındaki 50 ergen ve ailesi alındı. İlköğretimde veya lisede okumakta olan ve ilköğretimi bitirmiş olgular çalışmaya alınırken iletişim kurmayı güçleştiren mental retardasyonu olan ve eşlik eden kronik hastalığı bulunan olgular çalışmaya alınmadı. Kontrol grubunu yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi açısından tip 1 DM grubuyla eşleştirilmiş, herhangi bir psikiyatrik ve kronik hastalığı bulunmayan 50 ergen ve ailesi oluşturuyordu. Çalışmaya katılan tüm ergenlere ve ailelerine sosyodemografik veri formu verilerek doldurmaları istendi. Araştırma kapsamındaki diyabetik ergenlerle psikiyatrik rahatsızlıkları taramak amacıyla ?Okul Çağı Çocukları için Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi?Şimdi ve Yaşam Boyu Şekli (ÇDŞG?ŞY)? kullanılarak klinik görüşme yapıldı. Çalışmaya katılan tüm ergenlerin Çocuk Depresyon Ölçeği, Durumluk - Sürekli Kaygı Envanteri, Çocuklar için Yaşam Kalitesi Ölçeği ve anne-babalarının Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutumu Ölçeği, Başa Çıkma Stratejisi Ölçeği, Çocuklar için Yaşam Kalitesi Ölçeği'nin anne baba formunu doldurmaları istendi.Bulgular: Diyabetli grupla kontrol grubu arasında anne-baba tahsil süreleri dışında sosyodemografik özellikler açısından anlamlı fark bulunmadı. Diyabetik ergenlerin depresyon, anksiyete skorları kontrol grubundaki ergenlerle benzer bulundu. Diyabetli grupla sağlıklı grup arasında hem ergenlerin yaşam kalitesi algısı ve hem de ailelerin çocuklarıyla ilgili yaşam kalitesi algıları açısından fark bulunmadı. Ebeveyn tutumlarından otoriter tutumun diyabetli grupta daha fazla olduğu bulundu. Diyabetik grupta ebeveynlerin anksiyeteyle başa çıkma yöntemlerinden kaçınmayı daha fazla kullandıkları tespit edildi. Diyabetli ergenlerde ÇDŞG-ŞY kullanılarak yapılan klinik görüşme sonucunda yüksek ruhsal hastalık oranları saptandı. Ruhsal hastalığı olan diyabetli ergenlerin ruhsal hastalığı bulunmayan olgulara kıyasla yaşam kalitesi algılarının düşük olduğu ancak ebeveynlerinin çocuklarıyla ilgili yaşam kalitesi algılarının değişmediği bulundu. Diyabetli grupta ruhsal hastalık varlığı ile ergenlerin diyete uyumu arasında anlamlı ilişki tespit edildi. Diyabetli grupta aşırı annelik tutumu sergileyen ebeveynlerin çocuklarıyla ilgili yaşam kalitesi algılarının düşük olduğu tespit edildi. Ergendeki ruhsal hastalık ile ebeveyn tutumları ve ebeveynlerin başa çıkma yöntemleri arasında ilişki bulunmadı.Sonuç: Bu çalışmada Tip 1 DM'li ergenlerde yüksek oranda psikopatoloji saptanmıştır. Ayrıca tip 1 DM'de yaşam kalitesinin bozulmadığı, diyabete eşlik eden psikiyatrik bozukluk varlığında ergenlerin yaşam kalitesi algılarının kötüleştiği bulunmuştur. Diyabetik çocuğu olan anne-babaların sağlıklı kontrollere kıyasla strese karşı uygunsuz başa çıkma yöntemlerini ve olumsuz aile tutumlarını daha fazla kullandıkları saptanmıştır. Ancak ebeveyn tutumları ve başa çıkma yöntemlerinin psikiyatrik hastalıkla ilişkisi bulunamamıştır. Kronik hastalığı olan çocuk ve ergenlerde psikopatolojiyi, ebeveyn tutumlarını, yaşam kalitesi algılarını ve bunların birbiriyle ilişkisinin daha iyi anlaşılması için daha geniş örneklemi olan kapsamlı çalışmalara ihtiyaç vardır.Anahtar Kelimeler: Tip 1 Diyabetes Mellitus, Psikopatoloji, Yaşam Kalitesi, Ebeveyn Tutumları, Ebeveyn Başa Çıkma Yöntemleri

Objective: Type 1 diabetes mellitus (DM) is one of the most common chronic diseases of childhood. Despite improvements in the treatment of type 1 DM, difficulties in the treatment process negatively affect health-related quality of life in adolescent with type 1 DM and make psychosocial problems more likely to occur for adolescent and his/her parents. This makes adherence to therapy more difficult for the adolescent. In the present study, it was aimed to identify psychopathology, parental attitudes, perceptions of quality of life and relationship between these factors in adolescents with type 1 diabetes mellitus.Material and Method: 50 adolescent (12-18 years old), who were diagnosed as type 1 diabetes mellitus and receiving insulin at least for 6 months, and their parents recruited to the study. Cases which were studying in elementary school or high school, and those graduated from elementary school were included to study, while cases with mental retardation which cause difficulties in communication and those with co-morbid chronic diseases were excluded. Control group consisted from 50 adolescents, without any psychiatric or chronic diseases and who were matched to type 1 DM group in terms of age, sex and education and, their parents. All adolescent and their parents were asked to complete a socio-demographic data sheet. Clinical interview with diabetic adolescents who participated to the study was performed by using ?Schedule for Affective Disorders and Schizophrenia for School-Age Children-Present and Lifetime Version (K-SADS-PL)?. All adolescents in this study were asked to complete ?Depression Scale for Children?, ?State-Trait Anxiety Inventory? and ?Health Related Quality of Life Scale for Children?, while parents were asked to complete ?Parental Attitude Research Instrument?, ?The Coping Strategy Indicator? and ?Health Related Quality of Life Scale for Children-Parent Form?.Findings: No significant difference was found between diabetic group and control group in socio-demographic features, other than educational level of parents. Depression and anxiety scores of diabetic adolescents were found to be similar to those in control group. No significant difference was found between diabetic group and control group regarding both adolescents? and parents? perceptions of quality of life. Among parental attitudes, authoritarian attitude was found more common in diabetic group. It was found that, among coping strategies, parents in diabetic group use avoidance more common. High rate of psychological disorder was found in diabetic adolescents by the results of clinical interview which was achieved by using K-SADS-PL. It was found that diabetic adolescent with psychological disorder had reduced perception of quality of life than those without psychological disorder, but no alteration in the parents? perception of children?s quality of life. A significant relationship was found between perception of quality of life and diet adherence in diabetic adolescents. It was found that parents displaying excessive motherhood had reduced perception of children?s quality of life. No relationship was found between psychological disorder in adolescent and parental attitudes and coping strategies.Conclusion: In the present study, high rate of psychopathology was detected among adolescents with type 1 DM. In addition, it was found that there is no impairment in quality of life in type 1 DM; however, there is a worsening about the perception of quality of life in the presence of psychiatric disorders accompanying to diabetes. It was found that parents of diabetic children use inappropriate coping strategies and negative parental attitudes more often than those having healthy controls. However, we failed to demonstrate that parental attitudes or coping strategies are related to psychiatric disorders. Comprehensive, larger studies are needed to better understand psychopathology, parental attitudes, perceptions for quality of life and relationship between these factors in children and adolescents with chronic disease.Keywords: Type 1 Diabetes Mellitus, Psychopathology, Quality of Life, Parental Attitude, Parental Coping Strategies.