0-5 yaş arası çocuklarda beslenme durumu ile hemoglobin ve serum çinko düzeylerinin değerlendirilmesi

Abstract

Gelişmekte olan ülkelerde sık görülenmikrobesin ögesi eksikliklerinin başında demir ve çinko yetersizliği gelmektedir. Buçalışma 0-5 yaş arası çocukların kan demir ve çinko düzeyini belirlemek, budeğerleri ile beslenme durumları, antropometrik ölçümleri ve ailelerine ait özellikleriarasındaki ilişkiyi değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada 150 çocuğunhemoglobin ve hematokrit, 71 çocuğun serum çinko düzeylerine bakılmıştır.Çocukların %40'ında demir yetersizliği, %46.5'inde çinko yetersizliği saptanmıştır.Çinko yetersizliği görülen çocukların % 45.5'inde hemoglobin düzeylerinin de düşükolduğu saptanmıştır. Çocukların enerji ve protein alımlarıyla hematokrit vehemoglobin düzeyleri arasında pozitif korelasyon saptanmıştır. Kalsiyum, demir, Avitamini ve C vitamini tüketimleriyle hemoglobin, hematokrit ve çinko düzeyleriarasında ilişki saptanmamıştır. Çocukların inek sütüne başlama yaşıyla hemoglobin,hematokrit ve çinko değerleri arasında negatif ilişki bulunmuştur. Araştırmayakatıldığı zamanda yaşları 0-6 ay arası olan ve tek başına anne sütü ile beslenenlerdedemir yetersizliği görülme sıklığı % 19.2 iken, tek başına anne sütü ilebeslenmeyenlerde bu oran % 45.5'tir. Çocukların vücut ağırlıkları ve boyuzunluklarıyla hemoglobin, hematokrit düzeyleri arasında negatif korelasyonsaptanırken, çinko düzeyleriyle arasında ilişki bulunamamıştır. Ebeveynlerinineğitim düzeyleri, annenin çalışma durumu, çocuğa bakan kişi, ailedeki birey veçocuk sayısı, annenin gebelik yaşı, iki gebelik arası süre ve ebeveynlerinin sigaraiçme durumlarıyla çocukların hemoglobin, hematokrit ve çinko düzeyleri arasındailişki bulunamamıştır. Sıfır-5 yaş arası demir desteği yapılan çocukların %11.5'indeHb <11g/dL iken, bu oran demir desteği yapılmayan grupta % 88.5'tir. Sonuçta,ülkemizde demir ve çinko yetersizliği 0-5 yaş grubu çocuklarda halen önemli birsorundur; önlenmesinde demir desteği yapılması, besinlerin zenginleştirilmesiyöntemlerinin değerlendirilmesi ve halkın beslenmede bilinçlendirilmesigerekmektedir.Anahtar kelimeler: 0-5 yaş arası çocuk, demir, çinko, beslenme durumu, aileselözellikler

Zinc and iron deficiencies are themost frequent micronutrient deficiencies seen in the developing countries. In thisstudy, hemoglobin and hematocrit and serum iron levels of the 0-5 years old childenwere to evaluate the relationship between these parameters and nutrition status,anthropometric status and familial charecteristics. Of the 150 children, 71 had bloodzinc levels were assessed. Iron deficiency was detected in 40 % of the children whilezinc deficiency in 46.5 %. Both hemoglobin and zinc levels were low in the 45.5 %of the children.. A positive correlation was found between the hematocrit andhemoglobin levels and energy and protein intakes. No relation was found betweencalcium, iron, vitamin A, vitamin C intake and blood hematocrit, hemoglobin andzinc levels. However there was a negative significant difference between the bloodhemoglobin, hematocrit, zinc levels and introducing age for cow milk. Prevalance ofiron deficiency was 19.2 % in exclusively breastfed children during their first 6months period vs 45.5 % in other children. A negative corelation was found betweenthe weight and length/height of the children and hematocrit and hemoglobin levels,there was no corelation with zinc levels. Education levels of the parents, workingstatus of the mother, the caring giver, the number of the person and children in thefamily, gestational age of the mother, duration between pregnancies and smokinghabits of the parents were not corelated with hemoglobin, hematocrit and zinc levels.Out of total 11.5% of children had Hb <11 g/dL in the iron supplemented group,while it was 88.5% in the unsupplemented group. In conclusion, iron and zincdeficiencies in 0-5 years old children is still a problem in our country and it shouldbe emphasized that for the prevention of the problem food supplements and foodfortification programmes should implemented and monitored and public awarenesson nutrition should be increased.Key words: 0-5 years old children, iron, zinc, nutritional status, familialcharecteristics.