Merkez bankacılığı ve merkez bankalarının bağımsızlığı sorunu: Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri örnek olayı

Abstract

ÖZET Bugünkü merkez bankacılığının tarihi, bu konuda ilk örnek olduğu kabul edilen ingiltere Bankası' nın kuruluş tarihi olan 1694 yılma kadar uzanır. Günümüze kadar geçen tarihi süreçte bütün devletlerde bir merkez bankası teşkilatı kurulması gayretleri aralıksız olarak süregelmiştir. Bugün varılan nokta ise; dünya üzerindeki bütün devletlerde bir merkez bankası teşkilatının kurulması şeklindedir. Başlangıçta emisyonu düzenleme fonksiyonunu yerine getiren merkez bankaları zamanla kalkınma bankacılığı da dahil olmak üzere birçok fonksiyonu üstlenmişlerdir. Günümüzde merkez bankalarının yerine getirdiği fonksiyonlara bakıldığında, insanlığın üç önemli icadından birisi olarak gösterilmelerini haklı çıkartacak kadar bir öneme sahip oldukları söylenebilir. Böylesine önemli bir konuma gelen merkez bankaları zaman zaman tartışılan kurumlar konumunda da olmuşlardır. Nitekim, `serbest bankacılık` adı altında toplanan bir yaklaşıma göre merkez bankaları gereksiz kurumlardır. Bunun yanında tartışmaların yoğunlaştığı önemli bir nokta; merkez bankalarının görevlerinin daraltılması ve bağımsızlıkları üzerinde olmuştur. Buna göre, merkez bankalarının temel gö revi fiyat istikrarını sağlamak olmalı ve bunu yaparken de bağımsız hareket edebilmelidir. Günümüzde merkez bankacılığı üzerindeki yapılan çalışmalar bu yönde gel i sinektedir. Merkez bankacılığının bundan sonraki gelişimini daha yakından izleyebilme olanağını elde etmek ve gelecekte yapılması planlanan çalışmalar için de bir altyapı oluşturmayı amaçlayan bu araştırma, dört bölümden oluşmaktadır. Araştırmada, merkez bankacılığı hakkında genel bilgiler, Türkiye'de ve ABD' de merkez bankacılığı uygulaması ve günümüzün en popüler tartışma konuları arasında yer alan merkez bankalarının bağımsızlığı sorunu ele alınmıştır.

SUMMARY History of today's Central Banking extends into 1&94 that is the establishment year of Bank of England that is accepted as the first example in this subject. In the historical process passing from 1694 to today, in all counties the efforts to establish a Central Bank have un interruptedly continued, Today the arriving point is that in all countries a central Bank was established. Central Banks whose in the beginning the only function is to control the growth rate of money undertake many functions including Development banking from time to time. Now, if the functions of Central Banks are examined, it can be said that they are very important organizations as giving right to the argument that Central Banking is one of three inventions of human being. Central Banks which have such an important position have been the disputed institutions time to time. However, according to an approach based on the free banking, Central Banks are unnecessary institutions. In addition to that, another point in that the arguments m-e concentrated is to restrict the functions of Central Banks, and to more them independent. According to this view, the principle function of the Central Banks should be to stabilise prices and central Banks should be independent by doing that. Today, researches on Central Banking have been developed in a such way. In order to be able to follow the recent development of Central Banking and the future studies, this research purposed to from infrastructure consists of four chapters. In the research, the general information on Central Banking, pract ices in Turkey and the United States of America, and the independence of the Central Banks which is one of today's most popüler subjects were examined.