Doğu Karadeniz Trabzon alt bölgesinde dış ticaret

Abstract

ÖZET DKTAB, Kamu ve özel sektör yatırımlarından, mevcut imkan ve kaynaklardan yeterli derecede yararlanamayan bir bölge hüviyetindedir. Bu nedenle yeterli sanayi altyapısına sahip değildir. İşsizliğin yoğun olarak yaşandığı bu bölgenin, dışarıya verdiği göç neticesinde kendi nüfusunda küçük oranda artışlar yaşanırken, Türkiye toplam nüfusu içindeki payı sürekli azalmıştır. Kentleşme oranının düşük, işsizlik oranının ise yüksek olduğu DKTAB'nde en fazla istihdam oranına tarım sektörü sahiptir. Ekonomisi büyük oranda tarıma dayalı olan sözkonusu bölge, maden ve orman ürünleri bakımından zengin kaynaklara sahiptir. 1990 yılında, dünyada yaşanan hızlı değişiklik bu bölgenin ekonomik, sosyal ve ticari atılımın gerçekleşmesine önemli derecede katkı sağlayacaktır. BDT pazarı, sözkonusu bölge için hayati öneme sahip olmuştur. Bu ülkelerle yapılan dış ticaret hem bölge hem de ülke ekonomisine son derece müsbet katkılarda bulunmuştur. 1993 yılma kadar dış ticaret rejimi kapsamındaki dış ticarette, bavul ticaretinde, kıyı ve sınır ticaretinde hızlı artışlar sağlanmıştır. Fakat BDT ülkelerinden ve DKTAB'nden kaynaklanan önemli sorunlar sebebiyle çok üst seviyeye çıkamamıştır, özellikle 1994 yılında, bu üç rejim kapsamındaki dış ticarette önemli azalmalar olmuştur. En çok dış ticaret bavul ticareti kapsamında yapılırken, Serbest Bölge ile yapılan dış ticarette artış kaydedilmiştir. Gerek iller bazında, gerekse de bölge itibariyle sahip olduğu kişi basma ihracat miktarı, ihracatın ithalatı karşılama oranı Türkiye ortalamasından çok daha yüksektir (1994 yılında %829.86). DKTAB dış ticaretinin geliştirilebilmesi için kamu yatırımlarının, ithalatın ve döviz kurlarının artırılması gerektiği anlaşılmıştır. İhracat performansı üzerinde en fazla etkinliğe ithalat ve döviz kurları sahiptir. DKTAB dış ticareti, özellikle BDT ülkeleri yapılan olan kısmında, takas sistemi çok yaygın yapıldığı için, ithalatın ihracat performansı üzerindeki etkinliği yüksektir. Döviz kurlarının etkinliği önemli olurken, kamu yatırımlarının etkinliği ise diğer bağımsız değişkenlere nispeten düşüktür.

SUMMARY Trabzon sub-region of Eastern Black Sea Region bas lagged behind in private and public sector investments and hence can be characterized by inadequate infrastructure, high unemployment and outmigration levels, low urbanization and an agriculture dominated economic structure. Sweeping change of 1990' s in the world has also initiated significant potential for change of a similar magnitude in economic, social and commercial conditions of the sub-region. The CIS market has gained vitil importance. Border and shore trade with the CIS market has showed significant increase as a result of permission by the government for interstate flow of goods. While most of the commercial activity has ben seen in the suitcase trade area, both trade through the Free Trade Zone and Foreign Trade Regime has also increased. Howewer, in 1994, there has generally been a decline in foreign trade. Both the cities of the sub-region and the sub-region itself has per-capita exports figures well above the national average and Trabzon ranks the hifagest among the cities in foreign trade activity while F.R.R ranks highest among the countries. For the expansion of foreign trade in the sub-region, it has been seen that the exchange rate should be further devaluated and public investments should be implemented in the region. The most important factor in export performance has been found to be the imports.