Bir iç denetim sistemi olarak performans ölçümü: Ketaş A.Ş. örneği

Abstract

İşletmeler, ihtiyaçları doğudan doğruya ya da dolaylı olarak karşılamak ve belirli amaçlan gerçekleştirmek için kurulan örgütlerdir, işletme yönetimleri ise işletmenin amaçlarına ulaşmak için planlama, organizasyon, koordinasyon, yürütme ve denetim fonksiyonlarını gerçekleştirirler. Yönetim fonksiyonlarında temel amaç işletmenin performansını yükseltmektir. Bu nedenle işletme performansım geliştirme, yönetim anlayışı içersinde önemli bir yer tutmaya başlamıştır. Performansı ölçme ve izleme çalışmaları ile elde edilen ölçümler; işletmelerin hedef ve amaçlarına yönelik yönetsel kararlan almayı, nelerin ne düzeyde yapılması gerektiğini belirlemeyi ve işletmenin sorunlu birimlerini ortaya çıkarmayı mümkün kılar. Öte yandan bilgi geri besleme sisteminin oluşturulmasına ve yönetici ile çalışanların özendirilmesine yardımcı olur. Bu sayede işletmelerin şiddetli rekabet içinde bulunduktan pazarlarda yerlerini korumalarını sağlar. Bu çalışmanın amacı; imalâtçı işletmelerde, işletmelerin amaçlarına uygun performansı ölçme ve izleme uygulamalarım tanıtmaya ve nasıl uygulanabileceğini göstermeye yöneliktir. Çalışmanın ilk bölümünde, performans kavramı, performans kavramı ile ilgili tanımlar, performans boyutlarım oluşturan verim (randıman), verimlilik, etkenlik, etkililik, iktisadilik, karlılık, kalite, yenilik, çalışma yaşamının kalitesi, bütçeye uygunluk ve ussallık kavramı üzerinde ayrıntılı olarak durulmuştur. ikinci bölümde, işletmelerde performansı ölçme ve izlemeyi sağlayan Taylor-Davis Modeli ile Bütünleşik Verimlilik ve Katma Değere Dayalı Performans Ölçüm Modellerinin teorisi ve her iki modelin içerdiği rasyolar ayrıntılı olarak tanıtılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise her iki model süt ve süt ürünleri sektöründe faaliyet gösteren Ketaş A.Ş.'ne uygulanmıştır. Bu bölümde önce Ketaş A.Ş. tanıtılmış ardından vnuygulama için gerekli veriler sunulmuştur. Daha sonra her iki modelin uygulanması bilgisayar hesaplama yöntemi ile yapılmış ve elde edilen değerler tablolar halinde verilmiştir. Sonuçta bu değerler sektör değerleri ile karşılaştırılarak işletme hakkında geniş ve kapsamlı bir değerlendirme yapılmış, işletmenin sorunlu kısımları ve olumlu yönleri belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın ekler bölümünde ise her iki modelin uygulanmasında kullanılan bilgisayar hesaplama yöntemi tablolar halinde sunulmuştur. vııı

03.SUMMARY Enterprises are organizations established in order to meet requirements directly or indirectly and in order to achieve specific aims. Enterprise managements achieve planning, organization, coordination, administeration and auditing functions in order to reach enterprise's aims. The basic aim inthe management functions is to increase the performance of the enterprise. Therefore, the improvement of the performance of the enterprise have started to hold an improtant place within the management approach. Measurements obtained by studies of measurement and observation of performance lead taking managerial decisions directed towards enterprise's targets and amis, determining what must be done in which level and determining the enterpise's sections with problems. On the other hand, they help forming information feed back and involving managers and employees. Thus, they provide that enterprises protect their place in the highly competitive markets. The aim of the this study is to introduce measurement and observation applications of performance which is appropriate the aims of enterprises and to show how they can be applied. In the first sections of the study, the concept performance, the definitions related to the concept of performance, efficiency forming the dimensions of performance, productivity, activity, effectiveness, economy, profitableness, quality, innovation, the quality of the working live, the appropriateness to the budget and the concept of mentality are given in details. In the second section, the theories of Taylor-Davis model and the Complete Productivity and Value Added Performance Analysis models which provide measurement and observation of performance in enterprises and the ratios included by both two models are introduced in detail. DCIn the third section of the study, both two models have been applied to the Ketaş A.Ş. running in milk and milk products sector. In this section, firstly Ketaş A.Ş. is introduced and followingly the data which is necessary for the application are presented. Then, the applications of both two models are done by the computer calculation method and the data obtained are given in tables. Finally, an extensive evaluation about the sector is made by comparing these data with the sector data and the sections with problems and the positive directions of the sector are tried to determine. In the appendices, the computer calculation method used in the applications of both two models is presented in tables.