Bilgisayarlı muhasebe sisteminin incelenmesi ve Türkiye`deki bilgisayarlı muhasebe uygulamalarının değerlendirilmesi

Abstract

02. ÖZET İnsanoğlunun toplu olarak yaşamaya başladığı tarihten itibaren, muhasebe bilimi hep var olmuştur. Günümüze kadar pek çok değişiklikler geçirmiş olan muhasebe bilimi, `çift yanlı işleme yöntemi`'nden sonra en büyük değişimim bilgisayarın icadı ile yaşamıştır. Bilgisayarın muhasebede ilk kullanıldığı 1970'li yıllardan itibaren muhasebe bilimi devamlı bilgisayar teknolojisinin etkisi altında kalmış ve büyük değişimler geçirmiştir. Bu etkiler ve değişimler yeni bir sistemin yani `Bilgisayarlı Muhasebe Sistemi`nin (BMS) oluşmasına neden olmuştur. Teknolojik altyapısını tamamlamış ülkelerde çok iyi tanınan ve kullanılan bu sistem ne yazık ki `Türkiye` gibi gelişmekte olan ülkelerde yeterince tanınmamaktadır. Bu çalışmanın amacı, yeterince bilinmeyen bilgisayarlı muhasebe sisteminin tanıtımını yapmak, bilgisayarın geleneksel muhasebe üzerine etkilerini incelemek, Türkiye'deki bilgisayarlı muhasebe uygulamalarının ne düzeyde olduğunu belirlemek ve Türkiye'de bilgisayarlı muhasebe sisteminin uygulanabilmesi için ne yapılması gerektiği üzerinde durmaktır. Bu amaçla, çalışmanın ilk bölümünde muhasebe ve bilgisayarın tarihsel gelişimi incelenmiş, bilgisayarlı muhasebe sisteminin nasıl ortaya çıktığı üzerinde durulmuştur. Çalışmanın ikinci bölümünde, bilgisayarlı muhasebenin genel tanıtımı yapılmış, özellikleri, fayda ve sakıncaları ve türleri üzerinde durulduktan sonra, bilgisayarın muhasebe mesleği, eğitimi, örgütlenmesi, denetimi ve bilgi sistemi üzerine etkileri incelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise Türkiye'deki mevzuat ve muhasebe paket programlarının, bilgisayarlı muhasebe sistemi ile uyumları incelenmiştir. Sonuç olarak, bilgisayarların, muhasebenin dış görüntüsünü tamamı ile değiştirdiği, yeni muhasebe teorilerinin -`Normative Events Theory`- ortaya atılmasına neden olduğu söylenebilir. Ayrıca, yapılan çalışmalar sonunda, Türkiye'deki mevzuatların bilgisayarlı muhasebeye izin vermediği yalnızca bilgisayarların bir araç olarak kullanılmasına izin verdiği, mevcut paket programların ise bilgisayarlı muhasebe sistemi ile uyumlu olmadığı sonucuna varılmıştır. Bu durumda Türkiye'deki uygulamaların bilgisayarlı destekli muhasebe sistemine daha yakın olduğu söylenebilir. Son olarak, bilgisayarlı muhasebe sisteminin uygulanabilmesi için, mevzuatların değiştirilmesi, `Bilgisayarda veri koruma ve saklama` ile rxilgili genel bir mevzuatın biran önce hazırlanması, muhasebe ve denetim ilkelerinin bilgisayar teknolojsine uygun olarak yeniden düzenlenmesi, piyasadaki paket programların bir denetime tabi tutulması, paket programlarda `veri güvenliğT'nin sağlanması, muhasebe eğitimi veren kurumlarda BMS'nin tanıtılması ve öğretilmesi, vb öneriler sunulmuştur.

03. SUMMARY Since human beings begun to develop a social life, accounting existed. Even though accounting presents many major changes from the beginning to present, it faced a revolutionary change with the use of computer technology, after the introduction of `two sided recording method`. Since the application of computer aided accounting from 1970, accounting science has been continuously affected and faced major changes. These effects and changes have created a new system called `Computer Based Accounting System (CBAS). This system well known and commonly utilised in many countries having sufficient technological background, however, has not been efficiently used in many developing countries such as `Turkey`. The purpose of this study is to explain CBAS which is not known well, to analyse the impact of computers over the traditional accounting system, to determine the level of application in Turkey and to emphasise how to improve the usage of CBAS in Turkey. For this purpose, historical developments of accounting and computers have been received and CBAS have been pointed out. In the 2nd section after a general explanation of CBAS, and its advantages and disadvantages as well, its impact on accounting profession, education, organisation, auditing and information system are being analysed. In the third part, efficiency and consistency of accounting softwares in Turkey is being studied within the framework of legal regulations and requirements. The major conclusion is that computers have been tremendously changed the view of accounting and brought the concept of `Normative Events Theory`. In addition, this study reached the followed conclusions that legal regulations in Turkey are only allowing the usage of computers in accounting as a supplementary tools rather than computerised accounting, and existing accounting software are not fully compatible with the computerised accounting system. Under these conditions, In Turkey, computers are being utilised as a supportive instrument in accounting. The major suggestions of this study are that for the efficient use of CBAS, existing legal framework needs to be re organised and a general legal procedure for the `Data Protection and Backup in XIComputers` has to be issued as soon as possible, the principles of accounting and auditing have to be reviewed according to computer technology, accounting software in the market have to be standardised; `Data Protection` in the accounting softwares need to be secured, education institutions proceeding accounting programs must develop new programs for CBAS to improve common usage of computers in accounting. xn