Multiple skleroz`lu hastalara verilen psikoeğitimin stresle baş etme tarzları, psikiyatrik belirtiler ve yaşam kalitesine etkisi

Abstract

Araştırma MS hastalarına verilen psikoeğitimin hastaların stresle baş etme tarzlarına, psikiyatrik belirtilerine ve yaşam kalitelerine etkisini değerlendirmek amacı ile ön test, son test ve izlem desenli kontrol gruplu bir müdahale çalışması olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini Türkiye MS Derneği Ankara Şubesine kayıtlı olan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 89 MS'li hasta oluşturmuş, 45 hasta müdahale grubuna, 44 hasta kontrol grubuna olacak şekilde randomizasyonla dağıtılmıştır. Çalışma sırasında 9 hasta çalışmadan ayrılmış ve 40 müdahale, 40 kontrol grubunda olmak üzere toplam 80 hasta çalışmayı tamamlamıştır. Haftada bir kez, 120 dakika süren ve toplam 8 haftadan oluşan psikoeğitim programı müdahale grubuna belirlenen içerik ve amaçlar doğrultusunda 4 ayrı grupta uygulanmıştır. Kontrol grubuna aynı dönemde herhangi bir etki verilmemiştir. Veriler; tanıtıcı bilgi formu, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği, Kısa Semptom Envanteri ve Multiple Skleroz Yaşam Kalitesi- 54 ölçekleri ile ön test, son test ve izlem ölçümünde toplanmıştır. Verilerin değerlendirmesinde tekrarlı ölçümlerde iki yönlü varyans analizi kullanılmış, ileri analizler ise Bonferroni testi ile yapılmıştır. Araştırma sonucunda müdahale grubundaki hastaların stresle baş etme tarzlarından iyimser, kendine güvenli ve sosyal desteğe başvurma yaklaşımları psikoeğitim sonrasında, öncesine göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde artmış, çaresiz ve boyun eğici yaklaşım ise anlamlı düzeyde azalmıştır(p<0.05). Psikiyatrik belirtilerden anksiyete, depresyon ve somatizasyon puan ortalamaları istatistiksel olarak anlamlı düzeyde azalırken, olumsuz benlik ve hostilite belirtilerinde anlamlı bir değişim olmamıştır(p<0.05). Yine müdahale grubunun psikoeğitim sonrası yaşam kalitesinin alt ölçekleri olan fiziksel ve mental sağlık toplam puanları istatistiksel olarak anlamlı düzeyde artmıştır(p<0.05). Müdahale grubunda bu etkiler psikoeğitimden üç ay sonra uygulanan izlem ölçümünde de devam etmiştir. Kontrol grubundaki hastalarda ise aynı dönemlerde yapılan ölçümlerde, tüm alt ölçeklerde istatistiksel olarak anlamlı bir değişim bulunamamıştır. Bu bulgular doğrultusunda MS hastalarının stresle etkili baş etmesi, ruhsal sağlıklarının geliştirilmesi ve yaşam kalitelerinin yükseltilmesi için grupla psikoeğitim programlarının yaygın olarak yapılması önerilmektedir. Anahtar kelimeler: Multiple skleroz, stresle başa çıkma, psikiyatrik belirtiler, yaşam kalitesi, hemşirelik

The research was conducted as an intervention study with a control-group design with pretest, post-test, and three months later follow-up design in order to evaluate the effect of psychoeducation given to MS patients on styles of coping with stress, psychiatric symptoms and quality of life. The sample of this study consisted of 89 MS patients who were registered to the Ankara Branch of the MS Society of Turkey and who agreed to participate in this study, 45 patients were randomly distributed to the intervention group and 44 patients were randomly assigned to the control group. Nine of the patients left out this study. 80 patients completed the study and 40 patients were in the control group and 40 patients were also in the control group. Psycho education program consisted of 120 minutes per a week and it totally continued eight weeks. This program was applied in four different intervention groups according to the content and objectives. No effects were given to the control group during the same period. Data gathered by the help of applying the introductory information form, The Ways of Coping Inventory, Brief Symptom Inventory, and Multiple Sclerosis Quality of Life Scale-54 and also pre-test, post-test and follow-up. Two-way ANOVA was used for repeated measures in the evaluation of data, and further analysis was also done by Bonferroni test. As a result of the research, the approaches of optimistic, self-confident and social support seeking from the way of coping with the stress of the patients in the intervention group increased statistically significantly compared to before psychoeducation, the unconfident and submissive approach decreased significantly (p <0.05). While the mean scores of anxiety, depression and somatization decreased statistically from the psychiatric symptoms, there was no significant change in the symptoms of negative self and hostility (p <0.05). Also, physical and mental health totals, which are subscales of psycho educational quality of life of the intervention group, increased statistically significantly (p <0.05).In the intervention group, these effects continued in the follow-up measurement applied 3 months after the psycho education. There was no statistically significant change in all subscales in the control group in the same period. According to these findings, it is suggested that such psycho education programs should be commonly used in order to effectively cope with the stress, improve their mental health and increase the quality of life for MS patients. Keywords: Multiple sclerosis, coping with the stress, psychiatric symptoms, quality of life, nursing