Ürün seçimi problemi için yeni bir bulanık bütünleşik ÇKKV-(0-1) hedef programlama yaklaşımı

Abstract

Ürün seçimi, çok sayıda ve farklı özelliklere sahip ürün alternatiflerinin olması nedeniyle hem tasarımcılar hem de mühendisler için oldukça karmaşık ve zaman alıcı bir süreçtir. Bu problem birden fazla birbiriyle bağımlı kriteri ve müşterilerin ürünle ilgili bilgi eksikleri nedeniyle belirsiz veriyi içermektedir. Bu nedenle ürün seçim problemi bir bulanık çok kriterli karar verme (ÇKKV) problemi olarak ele alınabilir. Bu çalışmada, bulanık bir ortamdaki ürün seçim probleminin çözümü için yeni bir bulanık bütünleşik ÇKKV-(0-1) Hedef Programlama (HP) yaklaşımı önerilmiştir. Bu yaklaşımın birinci aşamasında, alternatiflerin önceliklerini elde etmek için bulanık DEMATEL(Decision Making Trial and Evaluation Laboratory Model) ve bulanık VIKOR&GİA (Vise Kriterijumska Optimizacija I Kompromisno Resenge & Gri İlişkisel Analiz) metotlarından oluşan bulanık bütünleşik bir ÇKKV yöntemi geliştirilmiştir. Bu aşamada kriterler arasındaki bağımlılıklar ve değerlendirme sürecindeki belirsizlikler dikkate alınmıştır. İkinci aşamada, birinci aşamada belirlenen alternatiflerin öncelikleri dikkate alınarak yeni bir 0-1 HP modeli geliştirilmiştir. Önerilen yaklaşımda yer alan yöntemler literatürde şimdiye kadar birlikte kullanılmamıştır. Ayrıca, bu yaklaşımda geliştirilen 0-1 HP modeli geleneksel 0-1 HP modellerinden farklı olarak hem alternatiflerin önceliklerini hem de hedeflerin ağırlıklarını göz önüne alarak bir çözüm önermektedir. Önerilen bu yaklaşım Türkiye'de kablo sektöründe faaliyet gösteren bir firmada kablo seçim problemi üzerine uygulanmıştır. Bu uygulama ile fiber optik kablo seçimi ilk defa bulanık ÇKKV problemi olarak ele alınmıştır. Sonuç olarak, önerilen yaklaşımın ürün alternatiflerini karşılaştırmada ve en iyi ürünün seçiminde etkili bir yaklaşım olduğu gösterilmiştir.

The product selection is often a complicated and time consuming process for both designers and engineers due to the presence of a large number of products with diverse properties. This problem involving both multiple criteria, which are dependent, and uncertain data which usually results from customer's lack of knowledge about the product. Therefore the product selection problem can be considered as a Multi Criteria Decision Making (MCDM) problem. In this study a novel fuzzy MCDM-Zero One Goal Programming (ZOGP) approach for product selection in a fuzzy environment is proposed. In the first stage of this approach, a fuzzy hybrid MCDM model that consists of fuzzy DEMATEL (Decision Making Trial and Evaluation Laboratory Model) and fuzzy VIKOR&GRA (Vise Kriterijumska Optimizacija I Kompromisno Resenge & Grey Relational Analysis) have been developed to achieve the priorities of the alternatives. Interdependence among criteria and uncertainties in the evaluation process is considered in this stage. In the second stage, a novel 0-1 HP model considering the priorities of alternatives that identified in the first stage have been developed. In the proposed approach methods are used together in the literature so far. Additionally ZOGP model which developed in this approach provides a solution considering both the weights of objectives and the priorities of alternatives, as distinct from traditional ZOGP. The proposed approach was applied in a company operating in the cable sector in Turkey. It seems that no study exists addressing the fiber optic cable selection as fuzzy MCDM problem. Finally the proposed approach is shown to be an effective approach in the selection of the best product and comparing the product alternatives.