Fosforlu gübre dozlarının kolza (Brassica napus ssp. oleifera L.) bitkisinin verim ve verim unsurlarına etkisi

Abstract

Bu çalışma, fosforlu gübre dozlarının yazlık kolza çeşitlerinin verim ve verim unsurlarına etkilerini belirlemek amacıyla Erzurum ekolojik koşullarında 2014 yılında yapılmıştır. Araştırmada beş fosforlu gübre dozu (0, 3, 6, 9 ve 12 kg/da) ve iki yazlık kolza çeşidi (Gladiatör ve Licosmos) yer almıştır. Deneme `Tesadüf Blokları` deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Araştırmada; çiçek açma süresi, olgunlaşma süresi, bitki boyu, dal sayısı, kapsül sayısı, kapsül başına tohum sayısı, bin tane ağırlığı, tane verimi, hasat indeksi, yağ oranı, yağ verimi ve protein oranı incelenmiştir.Araştırmada fosforlu gübre dozlarının çiçek açma süresi, bitki boyu, dal sayısı, kapsül sayısı, bin tane ağırlığı, tane verimi, yağ oranı ve protein oranı üzerine etkileri önemli bulunmuştur. Diğer taraftan, olgunlaşma süresi, kapsül başına tohum sayısı, hasat indeksi ve yağ verimi fosforlu gübre dozlarından etkilenmemiştir. Fosforlu gübrenin dekara 12 kg uygulamasıyla dal sayısı (7,8 adet), kapsül sayısı (60,3 adet), tane verimi (68,8 kg/da), hasat indeksi (%10,3) en yüksek olurken, yağ oranı (%40,6) 3 kg/da, yağ verimi (21,6 ve 20,8 kg/da) ile protein oranı (%20,90 ve 18,3) 0 ve 12 kg/da, bitki boyu (86,9 ve 87,2 cm) 0 ve 9 kg/da, kapsül başına tohum sayısı (21,2 adet) kontrol uygulamasında artış göstermiştir. Bin tane ağırlığı fosforun yalnızca 9 kg/da uygulamasında düşük (3,0 g) çıkmışken diğer dozlarında (3,2 ve 3,3 g) benzer olmuştur. Dekara 3 kg fosforlu gübre uygulamasında çiçek açma süresi, 9 ve 12 kg uygulamasında ise olgunlaşma süresi kısa olmuştur.Farklı fosforlu gübre dozları uygulanan yazlık kolza çeşitlerinin çiçek açma süresi ve olgunlaşma süresi dışında, bitki boyu, dal sayısı, kapsül sayısı, kapsül başına tohum sayısı, bin tane ağırlığı, tane verimi, hasat indeksi, yağ oranı, yağ verimi ve protein oranı üzerine etkisi önemli bulunmuştur. Gladiator çeşidinin bitki boyu (85,2 cm), bin tane ağırlığı (3,2 g), tane verimi (63,2 kg/da), hasat indeksi (%9,7), yağ verimi (21,8 kg/da) ve protein oranı (%18,9) gibi karakterler yönünden daha yüksek bulunmuştur. Licosmos çeşidinin ise dal sayısı (6,4 adet), kapsül sayısı (57,0 adet), kapsül başına tohum sayısı (22,7 adet) ve yağ oranı (%38,2) daha fazla olmuştur.Araştırmadan elde edilen bulgulara göre kolza bitkisinde fosforlu gübre uygulamalarının bölge şartlarında verimi artırdığı belirlenmiştir. Bu çalışma sonucunda, kolza bitkisine 12 kg/da fosforlu gübre dozu uygulamasının uygun olacağı söylenebilir.

This study was conducted to determine effects of phosphorus fertilizer doses on yield and yield components of some summer rapeseed (Brassica napus ssp. oleifera L.) cultivars in Erzurum ecological conditions in 2013. In this study, five phosphorus fertilizer dose (0, 3, 6, 9 and 12 kg/da) and two summer rape genotypes (Gladiatör and Licosmos) were used. The experiment was established a randomized complete block design with three replicates. In the study, flowering duration, maturity duration, plant height, branch number, the number of pods per plant, the number of seeds per pod, 1000 seed weight, seed yield, harvest index, oil and protein content and oil yield were investigated. Phosphorus fertilizer doses had significant effect on flowering duration, plant height, branch number, the number of pods per plant, 1000 seed weight, seed yield, oil and protein content in examined characters. On the other hand, maturity duration, the number of seeds per pod, harvest index and oil yield were not affected by phosphorus fertilizer doses. The highest oil percentage rate (40,6%) from 3 kg/da, oil yield (21,6 and 20,8 kg/da) and protein rate (20,90 and 18,3%) from 0 and 12 kg/da, plant height (86,9 and 87,2 cm) from 0 and 9 kg/da, the number of seeds per pod (21,2 unit) from control were obtained, while the highest branch number (7,8 unit), the number of pods per plant (60,3 unit), seed yield (68,8 kg/da), harvest index (10,3%) were obtained 12 kg/da from the phosphorus fertilizer dose application.Summer rape genotypes that were different phosphorus fertilizer doses had significant effect on plant height, branch number, the number of pods per plant, the number of seeds per pod, 1000 seed weight, seed yield, harvest index, oil and protein content and oil yield. Plant height (85,2 cm), 1000 seed weight (3,2 g), seed yield (63,2 kg/da), harvest index (9,7%), protein content (18,9%) and oil yield (21,8 kg/da) of Gladiator rape genotype was higher. On the other hand branch number (6,4 unit), the number of pods per plant (57,0 unit), the number of seeds per pod (22,7 unit) and oil content (38,2%) of genotype Licosmos was higher.As a conclusion, It has been found to increase in yield based on phosphorus fertilizer applications on rapeseed plant in region conditions. Based on the results of the present study it could be suggested that application of 12 kg/da of phosphorus fertilizer dose.