Plastik sanatlarda matematik

Abstract

ÖZET Matematik ve sanat kültürlerin temel yapıtlarını oluşturan yaratı biçimleridirler. Kültür tarihi boyunca matematikle sanatın birlikte yükseldikleri dönemler vardır. Bu dönemlerden biri tanesi de Rönesanstır. Bilimlerin doğanın kanunlarına yönelmesi, felsefenin ve sanatın doğayı konu almasıyla birlikte yeni bir hayat anlayışı oluşur. Sanatçı, bilim adamı gibi artık doğayı aklıyla kavrama ve çözümleme yoluna girer. Evren organik bir bütünlük olarak görünmekten çıkmış, matematik bir dille açıklanır hale gelmiştir. Matematik ve sanat güzel olanda buluşurlar. Sanatta güzellik içerdiği fikrin önemine, biçim içerik uyumuna bağlıdır. Bilimsel bilgilerin matematiksel açıklamşı da duru ve uyumluysa, estetik bir izlenim bırakır. Güzel sorununa ilk kez Platon' da rastlarız. Platon güzeli bir 'idea' olarak anlar ve sayılan bu 'idea' dediği yetkin formlar olarak tanımlar. Sanat ise bu idea'lann, yetkin formların taklitinin taklitidir. Antik Yunan' da Herakleitos ve Aristotales gibi filozoflarda güzeli matematik olarak belirlerler. Fakat harmoni düşüncesi ilk kez Pythagoras öğretisinde temellenir. Evrene egemen olan ve evrenin uyumunu sağlayan şey sayıdır ve sayılar arası orantıdır. O halde sanat yapıtlarında da böyle bir düzen bulunacaktır. Sayılar arası bu orantı sanatta en derin bir şekilde Altın Kesit orantısında ve soyut sanatın geometrik yönelişlerinde görselleşir. Matematiğin konusu doğa dünyasında değil, zihni bir süreçtir. Matematik zihni bilgide temellenir, bu durum modern sanatı da büyük ölçüde etkiler ve soyutlamalarda büyük rol oynar. Matematik zihni bir yöntemle öz ve gerçeği arar. Modern sanatta Naturalizmden uzaklaşarak tabiatın arkasında bulunan öz ve gerçeği araştırır. Modern sanatçı bunu biçim ve içeriğin ahenkli uyumuna bağlı bir düzen perspektivinde gerçekleştirir. Bu uyumu oluşturan geometrik düzenlerin doğa yasalarıyla bağlantısı, yani matematiksel sistemle doğrudan yada dolaylı olarak ilintisi vardır. IIModern sanat akımlarından 'Pointilizm' resim anlayışında, renk noktacıklarının yan yana getirmesinin ötesinde bir takım matematik sistem söz konusudur. Tamamen akla dayalı bir soyutluk içeren matematikteki gibi soyut sanatda doğa gerçekleriyle ilgisini keserek akla dayalı bir yöntem ortaya koyar, örneğin sembolistler nesnelerin değil, nesnelerin anlamlarının resmedilmesi gerektiğini savunarak nesnenin anlamım soyut, düşünsel bir varlık olarak kavrarlar. Kübizmle birlikte nesneler, duyusal görünüşlerinden kurtarılarak geometrik biçimlere göre biçimlenirler, nesneler resim sanatında biçimsel analize girerler. Non-Figürativ, Stijl, Süprematizm ve Konstrüktiv resim de doğa nesneleri tamamen terk edilmiş, renk ve çizgiler matematiksel bir düzen halini almışlardır. Bu örnek çözümlemeler geçmişten günümüze bir çok sanat akımına ve tek tek sanatçılara genişletilebilir. III

SUMMARY Mathematics and Arts provide the creation forms of the fundemental structures of cultures.There are times throughout the History of culture when Mathematics and Art rise together. One of these epochs is Renaissance. At this age,a new kind of understanding of life was formed as sciences inclined to the rules of nature and Philosophy together with Art chose the Nature as subject matter. Artists, like scientists, tried to understand and solve the Nature with their minds. The Universe is not seen as an organic wholeness any more but it has been explained with the rules of Mathematics. Mathematics and Arts meet at the one which is beautiful. Beauty in art depends on the importance of the idea it includes and accordance of its shape and contents. Similarly the mathematical explanation of scientific knowledge gives an aesthetic impression if they are clear and in accordance. The matter of beauty is first considered by Platon. He sees beauty as `ideal` and describes figures as complete forms which are ideals. For him, art is just the imitation of these complete forms. In Ancient Greek, philosophers such as Herakleitos and Aristotales also see beauty as Mathematics but the idea of harmony first finds its basis in the teachings of Pyhhagoras. The things which rule the Universe and provide its harmony are figures and the proportion among figures. Then, there must be harmony in works of art as well. That proportion among figures can be seen in its strongest form in the proportion of Golden Fraction and Abst can be seen in its strongest form in the proportion of Golden Fraction and geometric inclinations of Abstract Arts. The subject matter of Mathematics is not in the world of Nature and it is a mental process. Mathematics finds its basis in mental knowledge and this affects Modern Arts largely and plays a big part in forming abstractions. rvMathematics seeks for the reality with mental methods. Modern Arts also search for originality and reality behind Nature by staying away from Naturalism. Modern artist realizes that in a perspective of harmony depending on the harmonic accordance of form and content. There is a direct or indirect connection between geometric orders forming that accordance and the laws of Nature, the Mathematical system. In the understanding of the Art of Painting of Pointilism, a branch of Modern Arts, there is a Mathematical system beyond just putting colorful dots together side by side. Like Mathematics having abstractions completely based on mind, Abstract Arts cut all connection with the realities of Nature and follow a method based on mind as well. For example, Symbolists claim that the objects should not be pictured but the meaning of them, in fact, must be drawn and thinking this way they realize meaning of object as an abstract, mental entity. In Cubism objects are freed from their sensory appearance and they are shaped according to geometric forms. In the Art of Painting objects have formal analysis. In Non-figurative, Stijl, Suprematist and Constructive painting natural objects are completely abandoned and colours and drawings changed into a Mathematical harmony. These sample analyses can be increased from past to present day by examining various currents of art and artists personally.