Şah Kulu`nun motif ve desen üslubu; 16. yüzyılda Saray Nakkaşhanesinin sernakkaşı

Abstract

Tez konusu olarak ele alman, lö.yüzyılda saray nakkaşhânesinin sernakkaşı `Şah Kulu' nun motif ve desen üslûbu` ana başlıklı çalışmam 5 ana bölüm altında sunulmuştur. Giriş bölümünde genel olarak konunun amacı ve önemine yönelik açıklamalar yapılmış, konunun metin kısırımı oluşturan ana detaylar diğer maddelerde ayrıntısı ile anlatılmıştır. 2.bölümde lö.yüzyıldaki kültür ve sanat ortamına değinilmiş, Ehl-i Hiref ve Nakkaşhâne hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır. Tezin ana konusunu oluşturan `Şah Kulu'nun sanatkâr kimliği` 3. bölümde detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Özellikle sanatkârın `saz yolu` ile sanatımıza kazandırdığı yenilikler ve motif üslûbundaki kendine özgü tasvirleri; yaprak motiflerinin hakim olduğu hatâyî grubu motifler ile birlikte, başta ejder olmak üzere sîmurg, ch'i-lin gibi çeşitli hayvan figürlerinin de yer aldığı desen üslûbu incelenmiştir. Şah Kulu'nun öğrencisi Kara Memi ve etkilerinin görüldüğü Veli Can ve Ali Üsküdarî 4.bölümde ele alman konular olmuştur. Katalog bölümünde ise, Şah Kulu'nun imzalı, adına atıfta bulunulmuş ve sanatkârın yolunda çalışılmış eserler incelenmiştir. Sonuç olarak bu incelemelerin ışığında Şah Kulu'nun Türk süsleme sanatında önemli bir üslûbun yaratıcısı olarak sanata ve sanatkârlara olan etkileri ve eserlerindeki hassasiyet bir müzehhip gözü ile aktarılmaya çalışılmıştır.

The subject of the thesis; in the 16th century the chief artist of the art studio in the palace `Şah Kulu' s motif and design style` also named as a main title and has 5 chapters. In the entry generally the aim and the importance of the subject have been explained, principal details which forms the text section of the subject have been described in the other sections. In the second chapter, culture and art environment have been mentioned in the 16th century and also some informations have been tried to give about Ehl-i Hiref and Nakkaşhâne. The artist identity of Şah Kulu that is the main subject of the thesis has been worked with details in the 3rd chapter. Particularly artist's `Saz Yolu` caused our art to get the reforms and his own descriptions on motif style; hatâyî group motifs which are dominated by leaf motifs, then some animal figures; especially dragon, simurg and ch'i-lin have been examined as pattern style. Kara Memi who is the student of Şah Kulu, Veli Can and Ali Usküdarî who were influenced by Şah Kulu are the topics of the 4th chapter. In the 5th catalogue chapter, some works; in his way, attributed to him and signed by him have been examined. At the end, Şah Kulu' s effects on art and artists, and great care of his works as the creator of an important style of Turkish adornment art have been tried to clarified according to a müzehhip ice under the light of this research.