Seçilmiş örneklerden Bulgaristan ve Türk geleneksel giysi yapılarının ve kumaşlarının karşılaştırılması

Abstract

ÖZETTarihsel açıdan bakıldığında Bulgarların da Türkler gibi Orta Asya'dangeldiği görülmektedir. Orta Asya'dan miras kalan şalvar ve kaftan Bulgarlar veTürkler için tarihin her döneminde vazgeçilmez giyim unsurları olmuşlardır.Coğrafi açıdan bakıldığında,Balkanlar ve Anadolu benzer iklimözelliklerini göstermektedir bu nedenle benzer hammaddeler kullanıldığıgörülmektedir. Yün,keten,ipek ve pamuğun el tezgahlarında dokunduğunuBalkanlar ve Anadolu'da geleneksel giyimde en çok kullanılan malzemelerolduğunu söylemek mümkündür.Bulgarların Hıristiyanlığı kabulü ,özellikle giysiler üzerindeki renk ve desenözelliklerini etkilemiştir.Bulgar kadın giyimi ,arka önlük ve Sukman gibi Anadolutopraklarında pek rastlanmayan iki öğeyi ise Slav kültüründen almış veyüzyıllarca korumuştur.Bulgaristan'ın Osmanlı egemenliği döneminde coğrafi konum bakımındanbaşkent İstanbul'a yakın olması ,ticari ve sosyal ilişkilerin yoğunluğunu getirmişve özellikle Türk erkek giyiminin 500 yıl içerisinde Bulgarlar tarafından tamamenkabul edilip benimsenmesine neden olmuştur.Osmanlı'da devletin giyim yasalarıgiyim ve dış görünüşle her zaman Bulgarların ve Türklerin birbirindenayrılmasına yol açsa da yasalarla zorunlu kılınan farklılıkların renk ve aksesuarkullanımından öteye gitmediğini belirtmek gerekir.Genel olarak Bulgar ve Türk giyimine bakıldığında kadın giyimindegömlek ,içdonu, önlük ,başörtüsü,kuşak,çorap,ceket,yemeni gibi giysi parçalarınınkalıp ve malzeme açısından benzer yada tamamen aynı olduğugörülmektedir.Ayrıca kolçak ve göğüslük gibi kadın giyimi ayrıntılarının da ortakkullanıldığı görülmektedir.Anteri,potur,kaftan,benevrek,yemeni,kundura,tülbent,peştamal...vb.isimler her iki dilde de aynı anlamda kullanılmıştır .Bulgaristan'da giyilmişgiysilerde malzeme olarak doğal ve yöresel özellikler korunmuş,genellikle giysilertek renk, süsleme ve renklendirmeler giysi üzerinde belli bölgelerdeVIyoğunlaşmıştır.Giysi parçaları daha azdır. Anadolu'da giysiler daha renklidir,ipek ve pamuk gibi pazara sunulan malzemeler daha yaygın olarakkullanılmıştır.Giysi parçaları çok fazladır.Araştırma sırasında kumaş,form,kalıp,nakış,süsleme,renk,giyim şekli,isimgibi her türlü benzerlik dikkate alınmıştır. Araştırma sonucunda Anadolu veBalkanlarda giysilerde ortak yaşamın getirdiği genel benzerliklerin yanı sırabaşka bir millet ve dine ait olmanın getirdiği ayrıcalıklar seçilmiş örnek giysilerüzerinde ve ayrıntılarda gözlemlenmiştir.VII

SUMMARYWhen a historical review is conducted, it is understood that the Bulgarians,just like Turks have come from Central Asia. Şhalwar and caftan that areheritages of Central Asia have been indispensable pieces of clothing through allhistorical periods both for Bulgarians and Turks.When a geographical review is made, it is observed that the Balkans andAnatolia display similar climatic condition and that similar raw materials havebeen used for this reason. It would be appropriate to note that wool, linen, silk andcotton are hand-woven and that they are the materials used most commonly fortraditional clothing both in the Balkans and Anatolia. Acceptance of Christianityby Bulgarians has especially effected the colors and designs on clothing. Rearapron and Sukman, namely two components observed in the clothing of Bulgarianwomen, which are not come across in Anatolia were taken from the Slav cultureand preserved for centuries.The consequences of the geographical proximity of Bulgaria to Istanbul, thecapital, during the Ottoman rule have been intensive trade and social relations andthe fact that the clothing style of Turkish men have been fully accepted andadopted in 500 years. Although laws about clothing led to differentiation ofBulgarians and Turks at all times in terms of clothing and external appearance, itshould be noted that the differences were always restricted with colors andaccessories.When Bulgarian and Turkish clothing is reviewed in general, it is observedthat the pieces of clothing such as shirts, underpants, aprons, head scarves, belts,socks, jackets, head scarves are similar or almost the same in terms of pattern andmaterial. Furthermore, it is also observed that details of women?s clothing such asmittens and breast straps are used as well.Names such as anteri,potur, caftan,benevrek,yemeni,kundura,tülbent,peştamal...etc have been used in the samemeaning in both languages. Pieces of clothing used Bulgaria generally haveVIIIpreserved their natural and regional characteristics. They are generally singlecolored; decorations and use of color are regional. The pieces of clothing are less.Clothes are more colorful in Anatolia, materials presented to the market such assilk and cotton is used more commonly. The pieces of clothes are much more.All kinds of similarities in terms of fabric, form, pattern, embroidery,decorations, color, type of clothing, name etc were taken into consideration duringthe research. Besides general similarities in clothing in Anatolia and the Balkanscaused by living together, differences caused by being members of differentnations and religions were also observed in the research.IX