Timur Devri herat tezhip ekolü (Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi)

Abstract

14. yüzyılda Asya topraklarında dünya tarihini değiştirecek bir hükümdar dünyaya geldi. Emir Timur, Aksak Timur, Timurlenk olarak tarihte yerine alacak olan Timur, hakimiyeti altına aldığı yerlerin imâr faaliyetlerine önem verdi, başkenti Semerkant'tı bir imparatorluk merkezi haline getirdi. Burada saraylar, bağ ve bahçeler, suyolları inşa ettirdi ve ele geçirdiği yerlerdeki sanatkârları başkenti Semerkant'a getirdi.Orta Asya bozkırlarının göçebe hayatını yerleşik düzene dönüştüren Timur kısa sürede çok geniş bir coğrafyaya yayıldı. Ancak Timurluların bu toprakları uzun süre hakimiyet altında tutmaları mümkün olmadı. Timur'un oğlu Şahruh kırk yıllık saltanatı boyunca yeni fetihlerde bulunmadı, mevcut toprakları koruyarak sanat hayatına ağırlık verdi.Geniş coğrafyaya yayılan Timur'un elli beş yıl boyunca hüküm sürdüğü imparatorluk, oğlu Şahruh'un ölümüyle birlikte altmış beş yıl içinde, Şeybaniler tarafından Hindistan'a sürülen Timurlu sultanı Babür'le son buldu. Babür'ün Hindistan'a giderken yanında götürdüğü zengin kitaplarla dolu kütüphanesi, Hindistan'ın sanat hayatında önemli bir yer tutmuştur.Timur, oğulları ve torunlarıyla 14- 15. yüzyıllarda Orta Asya sanat hayatında büyük atılımlar gerçekleştirdiler. Şahruh'un başa geçmesiyle birlikte yeni başkent Herat oldu. Eski başkent Semerkat'tan getirilen sanatkârlarla birlikte Herat şehri sanat faaliyetlerine başladı. Herat, Şahruh'un oğlu Baysungur döneminde ilk parlak devrini yaşadı. Karakoyunlular'ın bu şehri zapt etmesiyle sekteye uğrayan sanat hayatı, Sultan Hüseyin Baykara'nın şehri geri almasıyla ikinci parlak dönemine girdi.Tez konumuz; Timurlu devletinin sanat hayatı bakımından en verimli şehri olan Herat'taki kütüphanelerde hayat bulmuş ve bugün Topkapı Sarayı Kütüphanesi'nde mevcut beş eseri kapsamaktadır. Bu eserler Timurlu sultanlarından Şahruh, Baysungur ve Hüseyin Baykara dönemlerine aittir.

Timur gave a great importance to the cultivation facilities of the places where he took control and made Semerqand. The capital city the center of empires. He built palaces, watercourses, vineyards and orchards The artisic facilities in Timur?s period, begins when Timur brings the artists to the Semerqand from where he conquered.Timurids who converted migratory life to settled life in middle asia steppe, spread great geographical area in a short time. Hovewer the occupation of Timurid?s areas were not possible to keep for a long time. Timurid son?s Shahrukh barely managed to maintain the empire's boundaries and gave high importance to art and he couldn?t gain any area during the frothy years of kingdom.The kingdom which Timurid has reigned for 55 years and spereaded to wide geography, ends with, the last empire of Timurid? dynasty Babur who was driven to India by The Shaibanid, nevertheless his son Shahrukh dead in about sixty five years. The library of Babur, full of rich boks, which he took along to İndia, has very important role for the Indian art.Timurid, his sons and grandchildren were made important processes at between 14-15 th century in the Middle Asia. (The new capital city became Herat, as soon as Sahruh took the head) The art activities were started by the artists who came from old capital city Samarqand to Herat. Herat became an important city about art in the period of Shahrukh son?s, Baysungur. The art life was effected badly after the Qaraqoyunlus occupies Herat. Herat becomes a second important art period after the sultan Huseyin Baykara recovers the city.Our thesis subject consists of five manuscripts in Topkapi Palace Library which came to life in the Heart libraries the most profitable period for the art during Timurid dynasty period. These manuscripts belons to Shahrukh, Baysungur and Huseyin Baykara periods.