16.- 18. yüzyıllar arası halı desenlerinde görülen saray kumaş desenleri

Abstract

İnsanlık tarihinin en eski sanatlarından biri, şüphesiz dokumacılık sanatıdır. Başlangıçta kumaş dokumacılığı, insanların soğuktan korunma, mevsime göre giyinme, örtünme ve süslenme ihtiyacı sonucu doğmuştur. Desen konusu ise bütün bu ihtiyaçlarla beraber gelişen bir konudur. Tezimin konusu 16. ? 18. yy.lar Arası Halılarda Görülen Saray Kumaş Desenlerini kapsamaktadır.Halı ve kumaş desenlerindeki ortak ve benzer özellikleri ve nedenlerini ortaya çıkarmak tezin ana amacı olmuştur. Ancak bu desenleri anlatmadan önce konunun daha iyi anlaşılabilmesi için, hammadde, üretim aşamaları, dokumacılık tarihi, nakkaşhane ve nakkaşlar gibi konularından da söz edilmesi gerekmektedir. Desen konusu tek başına gelişen bir konu olmadığı için, bu konuyla bağlantılı tüm aşamalar incelenmiştir. Desencilerle dokumacı ustaları paralel çalıştıkları için dokumacılık teşkilatları da bu araştırma konusundaki gerekli yerini almıştır. Kumaş ve halılar üretim tekniklerine göre ve kullanım alanlarına göre sınıflandırıldı. Desenlerin oluşturulmasında kullanım alanları önemi büyüktür. İncelenen dönemde üretilmiş olan kumaş ve halı desenleri o dönemin sevilen motif ve yüzey şemalarından oluştuğu görülmüştür. Tezin sonunda bu karşılaştırma için seçilmiş örnekler yer almaktadır.Sonuçta tarihi süreç içinde gelişmiş olan dokumacılık sanatındaki kumaş ve halı desenlerinin, Türk kültür ve zevkinin bütün inceliklerini yansıttığını gördük. Desenler, saray nakkaşhanelerinde çizilip, bütün sanat kollarında uygulandığı için, halı ve kumaş sanatındaki desenler başlangıcından itibaren birbirine paralel olarak devam etmiştir. Sadece saray bünyesinde değil Anadolu'da sipariş üzerine üretilmiş olan halılardaki desenler saray nakkaşları tarafından çizilerek gönderilmiştir. Sarayda üretilen kumaş ve halı desenleri serbest dokunan Anadolu halılarında sıkça görülmektedir.

One of the oldest arts in the history of humanity, no doubt, is the art of weaving. Initially fabric weaving, people?s protection from the cold, related to the season dressing, covering and adorning arose as a requirement. Design issues associated with the development of all these needs is an issue. My thesis covers between 16. ? 18. Century Palace Pattern Fabric seen in the Carpets.The thesis of the main purpose has been carpet and fabric patterns and causes of the common and similar features to reveal. However, before describing these patterns for better understanding of the subject the topics such as raw materials, production processes, weaving history, nakkaş and nakkaşhane need to be mentioned. Since the development of pattern alone is not an unconnected issue, these issues related to all phases have been reviewed. Master weavers have worked in parallel with designers to handloom agencies required in this research taking place. Fabrics and carpets according to the production techniques and according to usage of their areas were classified. Creating of patterns uses areas are of great importance. In the period under review, which are produced of fabric and carpets patterns of that period were made popular motifs and formed by surface schemes. At the end of the thesis are examples selected for this comparison.As a result of the historical process that has developed in art of weaving in the carpet and fabric patterns we have seen all the intricacies of Turkish culture and pleasure reflected. Patterns, at the miniaturist house drawn, for the applied arts in all branches, patterns in the carpet and fabric art from the beginning continued to be parallel. Within the palace was not only manufactured to order the carpet from Anatolia, designs which were also drawn by the court were sent by Nakkaş. Fabrics and carpets are produced in the palace pattern which is seen frequently in the free-woven carpets of Anatolia.