Murâdî Dîvanlarındaki bezeme özellikleri

Abstract

Türk süsleme sanatlarının büyük bir bölümünün en zengin örneklerini, kitap sanatlarında görmekteyiz. Kitap sanatlarımız, geçmişten bugüne, bugünden yarınlara, yüzyıllar boyunca her türlü bilgiyi, her dalda bilimi, edebiyat ve yazıya dönüşmüş sanat eserlerini tesbit edip koruyan kitaba, özellikle el yazması kitaba verilen değerin, duyulan saygı ve ilginin ifadesi olarak gelişmiş, birer ata yadigârı olarak günümüze ulaşmıştır. Sultan II.Selim ve özellikle Sultan III. Murâd devrinde kitap sanatlarındaki özgünlük doruğa çıkmıştır. Şüphesiz bu durumu hazırlayan etkenlerin başında Kanunî'nin uzun süren istikrarlı ve disiplinli süreci ile Sultan III.Murâd'ın çok kültürlü ve entelektüel yapısı gelmektedir. Diğer Osmanlı Sultanları gibi derin bir kültüre sahip olan Sultan III. Murâd'ın kitap merakı, Osmanlı sanatının kitap alanında zirveye taşınmasına vesile olmuştur. Devrinde hazırlanıp usta hattatlar tarafından istinsah edilen ve son derece zengin şekilde tezhiplenen Mushaf'ların dışında hususi olarak yazılıp tezyin edilen kitapların sayısı hayli fazladır. XVI.yüzyılın ilk yarısında Osmanlı Sultanları arasında minyatürlü ve tezhipli ilk dîvân Sultan I.Selim'e aittir.(1512-1520), daha sonra Kanûnî Sultan Süleyman (1520-1566)'ın, Sultan III.Murâd'ın(1574-1595), Sultan II.Osman'ın(1618-1622) dîvân nüshalarının mahir müzehhipler tarafından hazırlanmış nüshaları günümüze gelmiştir.Sultan III. Murâd Dîvânının altısı İstanbul'da, ikisi de Paris'te olmak üzere sekiz yazma nüshası vardır. ?Murâdî Dîvânları'ndaki Bezeme Özellikleri?nin araştırıldığı bu çalışmada, öncelikle Sultan III.Murâd'ın hayatı ve kişiliği ve Sultan III.Murâd dönemi hakkında bilgi verilmiş, Tezhip Sanatının tarihi gelişimi anlatılarak Sultan III. Murâd'ın Sanat Hayatı irdelenmiştir. Çalışma kapsamında, Sultan III. Murâd'ın Süleymânîye Kütüphânesi'nde bulunan dört yazma nüshası; ?SK. Ayasofya Kitaplığı, Nr.3972; SK. Fatih Kitaplığı, Nr.3874; SK. Mihrişah Sultan Kitaplığı, Nr.359; SK. Hekimoğlu Ali Paşa Kitaplığı, Nr.625? katalog kısmında incelenmiş ve hususiyet gösteren bezemeli sayfalar arasından seçilenlerin çizimleri yapılmıştır.

We find the richest samples of the biggest part of the Turkish decoration arts in the art of book. Our arts of book, which develop as the explanation of respect and interest against the books especially the handwriting ones that protects every written works of art, the literature,every types of science and knowledge for centuries, come to present days as a keepsake from our ancestors.The freedom in the art of book climaxed at the period of Selim the Second and especially at the age of Murad the Third. Doubtlessly, the main reason of this situation is the intellectual side of Murad the Third thanks to the long-lasting steady and diciplined process of Kanuni. The book interest of Murad the third,who had a great culture just like the other Ottoman Sultans, caused this climax of the art of the book among the other arts of Ottoman. Except the Korans, which were written at its original age and copied by the skilled penmans and illuminated richly,the number of the specially written and ornamented books was excessive. In the first half of the 16. century, the first divan with miniatures and illuminations was belong to Selim the First(1512-1520), after that Sultan Süleyman the Lawmaker?s (1520-1566), Sultan Murad the Third?s(1574-1595), Sultan Osman the 2nd?s (1618-1622) copies of divans were copied and illuminated by the experts and reached our days. There are totally 8 hand-writing copies of The Divan of Sultan Murad the Third, six of them are in İstanbul and two in Paris. In this study which analyses ?the Ornamentation Specialities in Muradi Divan?,especially the life, personality and the period of Murad the 3rd was enlightened and by explaining the historical process of the İllumination arts, the profession life of him was examined. In the content of the study, Sultan Murad the Third?s 4 writing copies that exist in the Library of Süleymaniye, the Library of Süleymaniye, the Bookshelf of Ayasofya ,Nr.3972; the Library of Süleymaniye, the Bookshelf of Fatih ,Nr.3874; the Library of Süleymaniye, the Bookshelf of Mihrişah Sultan,Nr.359; the Library of Süleymaniye, the Bookshelf of Hekimoğlu Ali Paşa ,Nr.625?,were examined and some of the choosen ornamented pages that have special features were illustrated.