Karbon-karbon, karbon-oksijen ve kükürt-oksijen bağlarının asimetrik oluşumu için yeni yöntemlerin geliştirilmesi

Abstract

İki bölümden oluşan bu tez çalışmasının ilk bölümünde, ticari olarak temin edilen enantiyomerik saf amino asitlerden bisfenol-A temelli bir seri enantiyosaf ligand sentezlenerek pirolün nitroalkenlerle bakır katalizli asimetrik Friedel-Crafts alkilasyonu ve aril aldehidlerin nitroalkanlarla bakır katalizli asimetrik Henry reaksiyonunda etkinlikleri incelenmiştir. İkinci bölümde ise, enantiyomerik saf yeni bir sınıf bir seri asetal hidroperoksit hazırlanmış ve α,β-doymamış enonların asimetrik Weitz-Scheffer epoksidasyonu ve sülfürlerin asimetrik oksidasyonunda kiral yükseltgeyici olarak kullanılmıştır. Asimetrik Friedel-Crafts alkilasyonu ve asimetrik Henry reaksiyonlarında %99'a varan enantiyomerik fazlalıklar (ef) elde edilmiştir. Kiral asetal hidroperoksitlerin kullanımı ile enonların asimetrik Weitz-Scheffer epoksidasyonunda %94'e varan enantiyomerik fazlalık değerleri elde edilirken, sülfürlerin asimetrik oksidasyonunda düşük seçicilikler gözlenmiştir.

In the first part of this thesis, which consists of two parts, a series of enantiomerically pure bisphenol-A based ligands were synthesized from commercially available amino acids and evaluated their efficacy as ligands in the copper-catalyzed asymmetric Friedel–Crafts alkylation of pyrrole with nitroalkenes and Henry reaction of aryl aldehydes with nitroalkenes. In the second part, a series of enantiomerically pure acetal hydroperoxides were prepared and used as asymmetric oxidant in the asymmetric Weitz-Scheffer epoxidation of α,β unsaturated enones and asymmetric oxidation of sulfides. Enantioselectivities up to 99% were obtained for the asymmetric Friedel–Crafts Alkylation and Henry reaction. While enantioselectivities up to 94% were obtained for the asymmetric Weitz-Scheffer epoxidation of enones, low enantioselectivities were obtained for the asymmetric oxidation of sulfides.