Hemofilik dirsek artropatisinin fizyoterapi ve rehabilitasyonunda manuel tedavi ve kuvvetlendirme egzersizlerinin etkinliğinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı hemofilik dirsek artropatisinin fizyoterapi ve rehabilitasyonunda (FTR), kuvvetlendirme egzersizleri ve manuel tedavi yönteminin kanama sıklığı, ağrı, eklem hareket açıklığı, kas kuvveti, kol çevresi, eklem sağlığı, fonksiyonellik ve yaşam kalitesi üzerine etkisini araştırmaktır. Çalışmaya dirsek artropatili 12-35 yaş arası adölesan ve genç erişkin 17 hemofilik birey dahil edilmiştir. Bireyler Manuel Tedavi ve Egzersiz Grubu (MTEG) ile Ev Egzersizi Grubu (EEG) olmak üzere basit randomizasyonla ikiye ayrılmışlardır. EEG'deki bireylere kuvvetlendirme egzersizleri ev programı olarak verilmiştir. MTEG'dekilere fizyoterapist tarafından manuel tedavi uygulanmış ve klinik ortamda kuvvetlendirme egzersizleri verilmiştir. Bütün tedaviler haftada 3 gün, 5 hafta boyunca toplamda 15 seans olacak şekilde yapılmıştır. Kanama sıklığı son 5 haftada dirsek eklemindeki kanama sayısı ile değerlendirilmiştir. Numerik ağrı skalası, aktivite ve istirahat ağrısı için kullanılmıştır. Eklem hareket açıklığı (EHA) evrensel gonyometre ile kas kuvveti ise dijital dinamometre ile ölçülmüştür. Quick-DASH anketi ve Oxford Dirsek Skoru (ODS) sırasıyla üst ekstremitenin fonksiyonelliği ve yaşam kalitesi için kullanılmıştır. Dirsek ekleminin durumu Hemofili Eklem Sağlığı Skoru-Dirsek Puanı (HESS-DP) ve Hospital for Special Surgery-Dirsek SkorlamaSistemi (HSS-DSS) ile değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler tedavi öncesi ve sonrasında aynı fizyoterapist tarafından yapılmıştır. Sonuç olarak MTEG'de kanama sıklığı anlamlı olarak azalmıştır (p<0,05). Aktivite ağrısı her iki grupta anlamlı olarak azalmıştır (p<0,05) ancak MTEG'deki azalma daha fazla olmuştur. Dirsek ekleminin bütün hareketlerinde MTEG'de EEG'ye göre anlamlı olarak daha faza artış görülmüştür (p<0,05). Kas kuvveti ölçümlerinde, MTEG'de daha fazla kas grubu içinanlamlı artış olmuştur (p<0,05). Her iki grupta da HESS-DP azalmış ancak sadece MTEG'deki düşmenin anlamlı olduğu (p<0,001) ve MTEG'deki azalmanın EEG'dekine göre anlamlı olarak daha fazla olduğu görülmüştür (p<0,05). HSS-DSS ve Q-DASH sadece MTEG'de anlamlı olarak düzelmiştir (p<0,05). Total ODS puanı her iki grupta da anlamlı olarak iyileşmiştir (p<0,05). Normatif değerlere göre en fazla kayıp fleksiyon ve pronasyon açılarında olmuştur. Q-DASH ile EHA'lar arasında yapılan korelasyon analizi, sadece pronasyon açısı ve Q-DASH arasında kuvvetli bir ilişki olduğunu göstermiştir (r=-,704, p=0,000). Bu sonuçlara göre, dirsek hemofilik artropatisinin FTR'sinde manuel tedavi ve gözetimli kuvvetlendirme egzersizlerinin herhangi bir komplikasyona yol açmaksızın artropati şiddetini azaltıp fonksiyonelliği artırmıştır. FTR tedavisine erişemeyen hemofilikler için ev egzersizlerinin önerilmesi gerektiği düşünülmüştür.Anahtar Kelimeler: Hemofili, artropati, dirsek eklemi, manuel tedavi, egzersiz

The aim of this study was to investigate the effects of strengthening exercises and manual therapy on bleeding frequency, pain, range of motion (ROM), muscle strength, arm circumference, joint health, functionality and quality of life in the physiotherapy and rehabilitation (PTR) of hemophilic arthropathy of the elbow. Seventeen adolescent and young adult hemophilic individuals aged 12-35 years with elbow arthropathy were included in the study. The individuals were divided into the two groups via simple randomisation as Manuel Therapy and Exercise Group (MTEG) and Home Exercise Group (HEG). The individuals in HEG were given strengthening exercises as a home program. Those in the MTEG were applied manual therapy by the physiotherapist and were given supervised strengthening exercises. All treatments were performed 3 times a week for 5 weeks totally 15 sessions. Frequency of bleeding was evaluated with number of bleeding in the last 5 weeks. Numerical Pain Scale was used for activity and resting pain. Range of motion (ROM) and muscle strength were measured with universal goniometer and digital dynamometer, respectively. The Quick-DASH questionnaire and Oxford Elbow Score (OES) were used for the functionality of the upper extremity and quality of life, respectively. The joint health status was evaluated with Hemophilia Joint Health Score-Elbow Point (HJHS-EP) and Hospital for Special Surgery-Elbow Scoring System (HSS-ESS). Evaluations were made by the same physiotherapist before and after treatment. As a result, frequency of bleeding was significantly reduced in MTEG (p<0.05). Activity pain was significantly reduced in both groups (p<0.05) but the decrease in MTEG was higher. All of the elbow ROMs were significantly increased in MTEG compared to HEG (p<0.05). In muscle strength measurements, there was a significant increase in MTEG for more muscle groups (p<0.05). HJHS-EP decreased in both groups whereas only the decrease in MTEG was significant (p<0.001) and reduction in MTEG was significantly higher than in HEG (p<0.05). HSS-ESS and Q-DASH were significantly improved only in MTEG (p<0.05). Total OES score significantly ameliorated in both groups (p<0.05). According to normative values, the most losses were in flexion and pronation angles. The correlation analysis between Q-DASH and ROMs showed a strong correlation only between pronation angle and Q-DASH (r=-0.704, p=0.000). According to these results, manual therapy and supervised strengthening exercises in the PTR of hemophilic arthropathy of the elbow decreased the severity of arthropathy and increased functionality without causing any complications. It was thought that home exercises should be recommended for hemophiliacs with elbow arthropathy who cannot reach the PTR.Key Words: Hemophilia, arthropathy, elbow joint, manual therapy, exercise.