İslami hareketin siyasi temsilinde yenilikçiler ve gelenekçiler ayrışması: Fazilet Partisi ve sonrasında ortaya çıkan siyasi tablo

Abstract

Bu çalışmada Türkiye'de İslami hareketin siyasi temsilinde yaşanan görüş ayrılığının gelenekçiler ve yenilikçiler ayrışması üzerinden incelenmesi ve yaşanan ayrılık sonrasında ortaya çıkan siyasi tablonun irdelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla sürdürülen çalışmada tarihsel ve betimsel araştırma yöntemlerinden yararlanılmıştır. Osmanlı son dönem İslamcı düşünce mirasını siyasi mücadeleye aktaran ve Türkiye'de İslami hareketin bağımsız ilk siyasi partisini kuran Milli Görüş geleneğinde ortaya çıkan yenilikçi ve gelenekçi ayrışmasının nedenlerinin ele alındığı bu çalışmanın, kapsam ve metot bakımından Türk siyasi yaşamı üzerine yapılan araştırmalara önemli bir katkı sunması temenni edilmektedir. Bu amaç ve temenniyle hazırlanan çalışmada, öncelikle Türkiye'de İslamcı düşüncenin Osmanlı son döneminden MGH'ye kadar tarihsel seyrine ve ideolojik temellerine değinilmiştir. Daha sonra Milli Görüş düşüncesi MNP'den RP'ye kadar incelenmiş, ayrışmanın ortaya çıktığı parti olan FP derinlemesine analiz edilmiş ve görüş ayrılığının nedenleri belirlenmeye çalışılmıştır. MGH'de yaşanan ayrılık sonrasında ortaya çıkan siyasi tablo yenilikçiler ve gelenekçiler bağlamında değerlendirilmiş, yenilikçiler ile gelenekçilerin kendilerini konumlandırdıkları siyasi kimlikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Yenilikçi siyasetin AK Parti ile Milli Görüş düşüncesinden farklılaşan siyasi kabulleri ve `muhafazakâr demokrat` siyasi kimliğin ideolojik temelleri irdelenmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçlar, MGH'nin bölünmesine giden sürecin RP döneminde başladığını, yenilikçi ve gelenekçi ayrışma emarelerinin ilk defa bu dönemde ortaya çıktığını göstermektedir. RP döneminde başlayan siyaset yapma tarzındaki farklılaşma, FP döneminde ideolojik bir ayrışmaya dönüşmüş, Erbakan'ın liderliğini ve düşüncelerini aşan bir boyuta ulaşmıştır. Yenilikçi siyasetin basit bir parti içi iktidar çekişmesi olmadığı, tabandan yukarıya doğru bir değişim-dönüşüm arzusunun bir sonucu olduğu ve yenilikçi siyaset tarzının sadece Milli Görüş tabanında değil aynı zamanda Türkiye'de merkez siyasetin çökmesiyle mevcut siyasi partilerden memnun olmayan toplumsal kesimlerin de talep ve beklentilerine karşılık geldiği sonucuna ulaşılmıştır.

The purpose of this study is to examine the difference of opinion in scope of the political representation of the Islamic movement in Turkey and the resulting separation as traditionalists and reformists, and to examine the political scene that emerged as the result of the experienced separation. The historical and descriptive research methods are used in the study carried out for this purpose. It is hoped this study will make significant contributions on the studies about Turkish political life in terms of its scope and method; as it focuses on the reasons behind the reformist and traditionalist separation that emerged in `National Vision` tradition that founded the first independent political party of the Islamic movement in Turkey that transferred the Islamic thought inheritance from Ottoman Empire's last period to political struggle. In scope of the study, which is prepared with this purpose and wish, the ideological foundations and the historical course of Islamic thought in Turkey since the last period of Ottoman Empire until MGH, is firstly explained. Then the `National Vision` thought is examined from MNP until RP period; and FP, the political party where the separation occurred, is deeply analyzed and it is tried to discover the reasons of the difference of opinions. The political scene that emerged after the separation at MGH is evaluated in scope of the reformists and the traditionalists, and the political identities where the reformists and traditionalists position themselves are tried to be determined. The political acceptances of the reformist politics with AK Party, which differentiates from the `National Vision` thought, and the ideological foundations of the `conservative-democrat` political identity are examined. The results obtained as the result of the study indicates that, the process that lead to the separation in scope of MGH started during RP period, and the reformist - traditionalist separation symptoms appeared during this period for the first time. The differentiation in the political style that started during RP period turned into an ideological differentiation during FP period, and reached to a dimension that exceeded the leadership and opinions of Erbakan. It is concluded the reformist politics were not the result of a simple internal power struggle within the party and it was the result of a `change-transformation` request coming from the base towards the top and the reformist political style corresponded to the demands and expectations' of not only the base of `National Vision` but also the social segments which were not satisfied with the current political parties with the collapse of central politics in Turkey.