`Türkiye – Iğdır` ve İran – `Batı Azerbaycan` domates genotiplerinin morfolojik ve moleküler karakterizasyonu

Abstract

Türkiye ve İran dünya domates üretiminde ilk on ülke arasında yer almaktadır. Domatesin yerel genotiplerinde özel organoleptik nitelikler ve besin değerlerinde farklılıklar görülmektedir. Bitki germplasmı her ülkenin en değerli genetik kaynaklarından biridir. Türkiye - Iğdır ve İran - Batı Azerbaycan domates genotiplerinin genetik çeşitliliğinin belirlenmesi amacıyla, toplanan 97 domates genotip (14'ü Iğdır'dan ve 83'ü Batı Azerbaycan'dan) ile üç ticari çeşit (H-2274, Peto Early CH ve Rio Grande) incelenmiştir. Bu genotiplerinin genetik çeşitliliğinin incelenmesinde morfolojik özellikler, SSR ve ISSR işaretçileri kullanılmıştır. İstatistiksel sonuçlara göre, genotiplerde bütün morfolojik özellik bakımdan %1 seviyesinde farklılık gözlemlenmiştir. Temel bileşenlerin analizleri sonucunda, üç önemli bileşen tespit edilmiştir. Bu bileşenlerin analizi, genotipler arasında olan tüm varyansın %71.6'sını kapsamaktadır. Kantitatif özelliklere göre, kümeleme analizi bakımından genotipler 5 gruba ayrılmıştır. ISSR ve SSR datalara göre, polimorfizm değeri sırasıyla %100 ve %89.7 olarak tespit edilmiştir. Lokus sayısı ISSR lokuslarda 6-26 arasında ve SSR lokuslarda 2-6 arasında belirlenmiştir. ISSR ve SSR verilerine göre, kümeleme analizinde genotipler sırasıyla 9 ve 8 gruba ayrılmıştır. Genetik yapı analizi sonuçlarına göre, domates genotipleri iki alt-popüasyon olarak gruplandırılmıştır. SSR verilerine göre, genetik yapı analizi birinci alt-populasyonunda kiraz domatesleri yer alırken, diğer genotipler ikinci alt-populasyon olarak değerlendirilmiştir. Bu çalışmada incelenen morfolojik özellikler, %100'ü ve %72.7'si sırasıyla ISSR ve SSR işaretçilerle ilişkili bulunmuştur.

Turkey and Iran has been identified as top 10 tomato producer countries in the world. Tomato landraces frequently have distinctive organoleptic traits (flavor and aroma) and nutritional value. Plant germplasm is one of the most valuable genetic resources of each the country. In order to genetic diversity assessment of tomato genotype of east Anatolian region of Turkey and north-west of Iran, 97 landraces (14 from Turkey and 83 from Iran) and three commercial cultivars (H-2274, Peto Early CH and Rio Grande) were studied using morphological, SSR and ISSR marker. Analysis of variance revealed significant variation (P≤0.01) among genotypes for all the experimental characters. The principal component analysis identified three important components. These components analysis explained 71.6% of total variations among genotypes. Genotypes consisted of five groups based on the cluster analysis. The percentage of polymorphic loci (PPL) for ISSR and SSR primers was 100% and 89.74%, respectively. The number of total loci per primer ranged from 6 to 26 for ISSR and 2 to 6 for SSR. Dendrogram of ISSR and SSR located tomato genotypes into 9 and 8 groups, respectively. The genetic structure analysis placed genotypes into two sub-populations. The genetic structure analysis of SSR put cherry tomatoes in sub-population I and the other genotypes in sub-population II. 100% and 72.7% of studied morphological characters showed significant association with ISSR and SSR loci, respectively.