Çağdaş Türk mimarlığı kimlik arayışı sürecinde eklektik eğilimler

Abstract

ÖZET Çalışma giriş ' le birlikte dört bölümden oluşmaktadır. Bunlardan sonra, bölümlerin derlenip toparlandığı yorum ve çıkarımlardan oluşan sonuç bölümü yeralmaktadır. Giriş bölümünde, kimlik arayışı çabasının evrensel mi marlık boyutundaki önemine, genel mimarlık geçmişinden özet le örnekler alınarak, değinilmektedir. Türk mimarlığının da artan ilişkiler sonucu bu gelişmelerden uzak kalamayacağı vur gulanmakta, ayrıca ülkemizde oluşan toplumsal ortam ve fizik sel çevrenin de bu tür bir gelişmeyi davet eder nitelikte ol duğundan sözedilmektedir. Daha sonra çalışmada izlenen yol belirtilerek bölüm sonlanmaktadır. Birinci bölümde, öncelikle modern mimarlığın tutarsızlık ları, oluşturduğu karşı tepkiler ve alternatif akımlardan söz edilmektedir. Bu bağlamda tüm dünyada giderek tepki alan, mo dern mimarlık ve modern mimarlık kavramlarının, ülkemizde bilinçsizce ve fazla irdelenmeden kullanılmasıyla oluşturdu ğu genel görünüm ortaya konmaktadır. Tüm bunlara hızla deği şen dengesiz nüfus dağılımının fiziksel çevre açısından kent lere getirdiği olumsuz yüklerin eklenmesiyle ve ülkemizde de haklı olarak oluşan, özgün kimlik yaratma kaygılarından, bu kaygıların özgün kimlik yaratma süreci içerisinde somutlaş- tırdıkları eğilimlerinden sözedilmekte, Türk mimarlığının ge nel görünümüyle birlikte, o Süregiden Uluslararası Stil o Aynen taklit - Doğrudan Revival! zm - Neovernakular o Eklektisizm - Türk-Osmanlı Eklektisizmi-III- - Uluslararası Eklektislzm - Bölgesel Eklektislzm - Populist Eklektisizm - Metafor ve Metafizik Benzetmeler o Geç Modern şeklinde sınıflanmaktadır. îkinci bölümde, yakın dönem Türk mimarlığının geçirdiği, Ulusal dönemler olarak da adlandırılabilen, eklektik dönemler, oluşum koşulları ve biçimsel özellikleriyle birlikte irdelen mekte, özellikleri örneklerle belirtilmektedir. Yine bu bölüm de Türk mimarlığının geçirdiği eklektik-Ulusal-dönemlerin top lumsal olaylarla ilişkisi ortaya konmaktadır. Çalışmanın üçüncü bölümünde evrensel mimarlık geçmişi, eklektik dönemlerinden örnekler verilerek, eklektik dönemle rin oluşumundaki toplum etkeni ortaya konmakta, bu ilişki sonucu zaman zaman eklektik dönemlerin evrensel mimarlık dü zeyinde de, toplumsal değişim ve çalkantılara bağlı olarak, gündeme geldiği vurgulanmaktadır. Bu bağlamda, modern mimar lığa tepki olarak oluşan Post modern mimarlık akımına örnek leriyle değinilmektedir. Bölümün sonlarına doğru, oluşan uy gun ortamın da yardımıyla, bu akımın ülkemizdeki yansımaları na yer verilmekte, değişik kaynak ve kişilerin görüşleri su nulmakta, ve bunlar bir saptama çalışmasıyla desteklenmekte dir. Sonuç olarak, Eklektik eğilimlerin toplumsal siyasi, eko nomik çalkantıların yoğun olduğu tarihlerde ortaya çıktığı, Türk mimarlığında gerçekten bir kimlik bunalımı yaşandığı ve bunun uygulamalara yansıyarak çıkış yolları arandığı belir tilmektedir. Dağınık ve kuralsız bir biçimde üretilen uygula malar çalışma süreci içerisinde sınıflanarak özgün Türk mi marlığı oluşma süreci için anahtar seçenekler şeklinde ortaya konmakta, bundan sonraki araştırmacılar ve mimarlar tarafın dan görsel kullanıcı olan halk' la birlikte somut bir alan ça lışmasıyla sorgulanarak değerlendirilmesi önerilmektedir.

SUMMARY This research consists of four chapters including the introductry one, and a corolary where the inferences of the study are cited. In the introduction the signifacance of the search for architectural identify is emphasized by and large as in ret rospect. One to accelerated internal relations Turkey could not have stayed aluof to the progresses abroqol, but in addi tion to the cultural give and take with the western world the internal socio-political scene in Turkey also has been the major force in the search of architectural identity. Af ter having clarified the situation in Turkey the study pro ceeds with the internal contradiction inherited from Modern architecture and points to the reactions held to modernism and discusses the alternative fendencies in the first chapter where the aftermath of unconscious copying of the west is critically analyzed. Apart from the stylistic concern Turkish scene is marred with unbalaced population distribution and the load exerted by this on the metropolitan areas. Therefore, the study denotes how rightful is the due search for meaningful environments thus elaborates on the various approach in the search for identity in Turkey and attempts to classify the tendencies as below, o Ongoing International Style o Direct Revivalism - of the classical ottoman style - of the vernacular o Eclecticism - Turkish-Ottoman Eclecticism - International Eclecticism - Regional Eclecticism-V- - Populist Eclecticism - Metaphor-Metaphysical Eclecticism In the second chapter I. and II. National Periods, which are also eclectic in character and the reasons behind them together with their stylistic properties are discussed. Also, in this chapter are revealed the relationship of architecture with the social and economic phenomena. In the third chapter, international architectural past is analyzed with main emphasis on eclectic periods and it is emphasized that such periods incur whenever social change and `turmoil are at their peak. In this context is analyzed post-modern architecture which evolves as a reaction to mo dern architecture. Towards the end of the chapter are surveyed the reflectionsöfthis style in our country, based on observa tions and multiple sources. As a result, it is proved that eclectic tendencies are mostly experienced where social and economic fluctuations are intense and that Turkey as a country is really experien cing one such period which may be called a third eclectic period which is in various respects different from those experienced before and this is well reflected in the practi ce. These works which are created by architects look as though they do not bear much principle and are disperse are classified in to meaningful categories each of which indica- testo an alternate way of coming out from identity crisis. However, the conclusion also points out to the fact that whet her or not the environment created in this manner bears the right messages to the public as a whole.