Yersel fotogrametride normal durumda yer kontrol noktalarının dağılışının incelenmesi

Abstract

Günümüzde fotogrametri, teknolojinin de hızla geliş mesiyle, topoğrafik harita yapımında, hemen hemen bütün mü hendislik dallarında ve tıp araştırmalarında kullanılan bir bilim dalıdır. Gerek havadan gerekse yerden çekilmiş resimler yardımı ile ölçme, yorumlama ve çeşitli değerlen dirmeler yapmak mümkündür. Çeşitli bilim dallarında yapı lan uygulamaların etüd ve araştırmalarında fotogrametrik yöntemler hız, ekonomi ve incelik elde edilmesinde her gün biraz daha önem kazanmaktadır. ölçme işleminin doğrudan doğruya cisim üzerinde değil, çekilen resimlerden elde e- dilen cismin üç boyutlu modeli üzerinde yapılması, fotog rametri ilmine çok çeşitli alanlarda kullanılabilme im kanı sağlamaktadır. Fotogrametrik çalışmalarda ne kadar itinalı davra- nılırsa davranılsın, ölçüler in birtakım hatalarla yüklü o- labileceği düşünülür. Bu hataları ortadan kaldırabilmek veya sonuca etkilerini minumuma indirebilmek için, model de koordinatları bilinen ve ` Yer Kontrol Noktası ` adı verilen kontrol noktalarına ihtiyaç vardır. Bu çalışmada, yer kontrol noktalarının model üzerinde ne şekilde dağılması gerektiği ve sonucu ne şekilde etki lediği incelenmiştir. Dolayısıyla kontrol noktalarının en iyi dağılım şekli tesbit edilmeye çalışılmıştır. Farklı konumdaki nokta gruplarının sonucu ne şekilde etkilediği, çeşitli nokta grupları alınarak araştırılmıştır. Bu amaçla K.Ü. de seçilen bir test alanında tüm mo deli kaplıyacak şekilde, homojen olarak dağılmış 53 nokta atılmıştır. Uygun bir yerde seçilmiş bazın her iki u- cundan Zeiss TMK çekim kamerası ile test alanının resim leri çekilerek, çalışma yapılan sahanın modeli elde edil miştir. Resimler Analitik Yönteme göre ve normal durum göz- önüne alınarak değerlendirilmiştir. Tek resim değerlendirmeleri 102 Monokomparator ale tinde yapı lmış t ır. Elde edilen ölçme değerleri yardımı ile, çeşitli hesaplamalar yapılarak test alanındaki noktaların çekim koordinatları fotogrametrik yoldan bulunmuştur. Jeo- dezik yoldan bulunan ve kesin kabul edilen koordinatlarla, bu koordinatların farkları alınmıştır. Resim koordinatla rına getirilecek düzeltme miktarları hesaplanmış, resim koordinatlarına düzeltme olarak getirilmiş ve fotogramet rik çekim koordinatları bir de düzeltilmiş resim koordi natları ile hesaplanmıştır. Bulunan bu koordinatlarla jeo- dezik koordinatların farkları alınmış ve bunların büyük ölçüde küçüldüğü, yani son bulunan fotogrametrik koor dinatların jeodezik koordinatlara oldukça yaklaştığı görülmüştür. özellikle modele dağılmış, yersel fotogramet- rideki model şekline de uygun şekilde, tepesi baz tarafın da, tabanı bazdan uzak, baza paralel ve Y eksenine göre si metrik noktaların oluşturduğu üçgen şeklinde dağılmış nok ta gruplarındaki hata dağılımının en uygun olduğu görül müştür.

Nowdays, together with fast development of the technology, phot o gramme try is a science which is used in topographical map making, in most engineering branches and in medical researches. With the help of photographs, taken as aerial or terrestrial, it is possible to make measurements, interpretations and various determinations. In analysis and research of the applications made in various science branches, photogrammetric methods have been earning more importance for achieving speed, economy and precision. Instead of carrying out the measurements directly on objects, the process of measurument is made in 3-Dimensional models of them, obtained from a pair of photographs. This gives the photogrammetric science the possibility of being used in' various areas The measuruments are considered to have some errors although how carefully one is acted in photogrammetric works. To overcome these errors, or to minimize their effects, there is a need for contro points, know as ` ground control points `, whose model coordinates are known. In this work, how the ground control points on models are to be distributed and how it would have effected the final results have been studied. Therefore, optimum distribution of the control points was tried to be established. With this purpose, in a test field chosen in K.U.,53 points, homogeneously, distrubuted and covered the whole model, were taken. A model of the test field had been obtained from photographs of the test field taken at the both ends of a base line, chosen in a convenient place, with Zeiss' s TMK camera. Computations of the photographs had been carried out according to an analytic method. Measurements of a single photograph had been carried out on 102 Mono comparator. With the measurements obtained and making various computations, coordinatas of points in the test field have been determined by photogrammetric means. Differences between these coordinatas and coordinates obtained by geodetic means and accepted as errorless were found out. Corrections was to be given to image coordinates had been computed; brought to image coordinates as corrections; and camera station's pho togrammetric coordinates have been recomputed with corrected image coordinates. Differences between these coordinatas and the geodetic coordinates had been obtained, and it was seen that the photogrammetric coordinates obtained lately was getting closer to the geodetic coordinates. Particularly, it has been seen that error distribution of points;which are symmetric according to Y-axis, and are in form of triangle shapes;which are spread over the model, and appropriate to the form of the model in terrestrial photogrammetry;has been most suitable.