Toplu konutlarda kullanıcı-konut kullanıcı-çevre ilişkileri ve sorunları

Abstract

Bu tez kapsamında ele alınan konu: Toplu konutlarda kul- lanıcı-konut, kullanıcı-çevre ilişkileri ve sorunlarıdır. İzlenen politikalar ve çıkarılan yasa ve yönetmenlikler daha çok konut sorununun nicel yönüyle ilgilenmektedir. Konut insanların barınma gereksinimini sağlıklı ve güvenli olarak karşılayan bir ortam olarak tanımlandığına göre, konut sorununa nitel açıdan da yaklaşılması gereklidir. 1970 lerden bu yana toplu üretimin yaygınlaşması konut çevresinin istekler doğrul tusunda daha kolay biçimlenmesine olanak sağlamaktadır. Bu çalışmada, farklı özellikleri olan, bir toplu konutta biraraya gelen ailelerin konutları ve yakın çevrelenil^ ilişkileri araştırılmış; öneriler gdii^ş tirilmiştir. 1. Bölümde: Önce ülkemizde Cumhuriyetle birlikte başlayan konut soru nu ve bunun çözümü için oluşturulan konut politikaları, yasal, `'örgütsel ve finansman düzenlemeleri kısaca anlatılmaktadır. Sonra da ülkemizde belirlenen konut sunum biçimleri (Bireysel konut üretimi, yapı kooperatifleri konut üretimi, Yap-satçı üretim, Toplu konut-şirketleri üretimi, Yapı kooperatifleri- yerel yönetim konut üretimi) özellikle, kullanıcı ve çevre ilişkileri açısından irdelenmektedir. Bireysel ve yap-satçı üretim türleri dışında çok üyeli kooperatiflerin ve diğer su num biçimlerin katılıma olanak sağlaması, sosyal donatıların alanında teminini kolaylaştırması, alan kullanımının esnek olması vb. açılarından kullanıcıların isteklerine daha kolay yanıt vereceği görülmüştür. Ayrıca, bu tür sunum biçimleri küçük bireysel birikimleri değerlendirdiği ve toplu üretim IVnedeniyle liretimde verimliliği arttırabileceği, konutu daha ucuza mal edebileceği için düşük gelirli toplum kesiminin ko nut sorununun (nicel ve nitel olarak) çözümünde uygun sunum biçimleri olduğu bulunmuştur. 2. Bölümde: Kullanıcıların konutu ve çevresi ile ilişkilerinin ana bileşenlerinin neler olabileceği, varsa bu bileşenlere ilişkin standartlar ve araştırma bulgularının neler olduğu araştırıl mış, iki ana başlık altında ele alınmıştır. Bu başlıklar kul- lanıcı-konut ve kullanıcı-çevre ilişkileridir. Kullanıcı-konut ilişkisi: Farklı çerelerden gelen ve farklı^üyüklüklerdeki aileler aynı tür konutlarda yerleşmek tedir. Kullanıcılar konutlarından alışageldikleri tüm eylem ürüntülerini optimum düzeyde gerçekleştirilmesine olanak sağ lamasını ve aile bireylerine yeterli gizlilik sağlayabilmesini ister. Bu açılardan konut birim büyüklüklerinin neler olabi leceği literatür bulgularına dayanılarak incelenmiştir. Kullanıcı-çevre ilişkisi: Üç ana başlık altında irdelen miştir. 1- Kullanıcı-konfor çevresi: Kullanıcının konfor çevre sini etkileyen elemanlar; güneşlenme, havalanma ve gürültü konuları literatür bulgularına dayanılarak açıklanmıştır. 2- Kullanıcı-fiziksel çevresi: Bu ilişkide çocuk oyun alan ları, otopark, kooperatif ortak alanları teraizlik-bakım konu larının kullanıcılar açısından önemi irdelenmiştir. / 3- Kullanıcı-Sosyal çevre: Bu bağlamda ise komşuluk iliş kisi ve gizlilik(konutta bireysel gizlilik, konutta toplumsal gizlilik ve toplumsal gizlilik) konuları yine literatür bulgu ları ışığında açıklanmıştır.3. Bölümde: Toplu konutlarda yaşayan ailelerin konutla. ve çevreyle olan ilişkileri, sorunları ve beklentileri ikinci bölümle bağ lantılı olarak incelenmiştir. Bu nedenle Trabzon'da altı koo peratif alanındaanket çalışması yapılmıştır. Anketin sonuçları korelasyon tekniği ile değerlendiril miş, değerlendirmeye giren 42 değişkenden 37 si arasında güve nirlik sınırları içinde ilişki saptanmıştır. Örnek kooperatif lerde ortalama hane-halkı büyüklüğü (4.65 kişi/konut) ülke kentsel ortalamasından (4,5 kişi/konut) büyük bulunmuştur. Ko- nutlardaki barınma yoğunluğunun (1.16 kişi/oda) ise ortalama sının (1.4 kişi/oda) altında olduğu görülmüştür. îkinci bölümdeki başlıklar altında irdelenen bulgular kullanıcıların konutlarnıdan memnuniyetinin daha çok aile bü yüklüğüne ve eğitim durumuna bağlı olduğunu ortaya koymuştur. Çevrelerinden memnuniyeti ise pekçok etmenin etkilediği görül müştür. Bu etmenlerin başında bakımlı-temiz, gürültüsüz-sakin bir çevre olması, çocuklar için oyun alanı bulunması ve konutun güneşlenmesi gelmektedir. Çevreden memnuniyet eğitim, yaş, cin siyet gibi bireysel özelliklere göre de değişmektedir. Sonuç olarak Toplu konut alanlarına farklı çevrelerden gelen ailelerin özelliklerinin tasarımda gözönüne alınmasının, konut sorununa nicel olarak çö^üm sağlansa bile nitelik yönün den yeni sorunlar doğurduğu görülmüştür. Sonuçta, kullanıcı- konut, kullanıcı-çevre ilişkilerini iyileştirici öneriler ge liştirilmiştir. Bunlar kısaca şöyle sıralanabilir:. Zeminde arsa kullanımını (taks) azaltarak daha çok açık alan elde etmek, böylece yeşil-oyun alanı, manzara, havalan- ma-güneşlenme olanağını arttırmak.. Tasarımın esnek tutularak, tasarım-üretim değişik aşa malarda kullanıcı katılımına olanak sağlamak, istekleri doğ rultusunda tasarımın bütünlüğünü bozmayacak değişiklikler ya pabilmek; VI. Malzeme seçiminde yalnız ilk yapım değil, işletme ma liyetini ve kullanıcıların isteklerini de gözönüne almak.. Üretimde işçiliği denetlemek, işçilikten kaynaklanan yapı kalitesini artırmak.. Site yönetimlerinin ortak kullanım alanı bakım- temizli ğini iyileştirici önlemler almasıdır.

The subject of this study is in the mass housing areas the residents relation with their dwellings and environments and their problems. The policies implemented and the legal measureştaken by the various governments have been related mainly to the quantitative side of the housing problem. Since dwelling can be defined as a place which provde a healthy and secure shelter to the people, it is necessary to consider the qualitative side of the problem as well. This means that the housing should be suitable to the needs and desires of the people. Since 1970's, increasing production of mass housing makes possible to forming the housing environments according to the preferences of the probable residents. This study searchs wheather the families, who have been lived in some of the mass housing in Trabzon, have been satisfied with their residents- and their residential environments, which factors are effective on their levels of satisfactions, and relatedly develops some proposals in order to increase satisfactions. In the firs chapter, the various aspects of housing policies implemented since the early Republican revised shortly. Than, the housing supply systems were canalized about the residential and environmental relations. It was seen that apart from individual and construct-and-sell production types, the others (the large cooperative housing, mass production corperations, and urban cooperatives) would give better answers to the users desires on housing. Because, these production systems enable to the community participation to the provision of social infrusttuctûre in the immediate surroundings of the housing, and can be flexible on the land use decisions. Moreover, these suplly systems are :dequate for solving quantitative housing problems of the low VIIIincome groups of the society as well, Since, they put the small savings in use and increase productivity of investment due to the mass production. In the second chapter, the main factors affecting the residents relation with their dwellings and environment, the related standards, and research findings were examined in two headings: 1. liResident-dwelling relations: The families with diffferent size and background live in the same type of housing. All want that, their dwellings should enable them to hold the optimum numbers of activities, and the privacy to their members of the families. In the light of research findings, the possible size of dewellings to meetthese requirement was investigated. c 2. it&esident-environmental relations: It was considered in three headings. ` Resident bioclimatic comfort milieu: Basing on the literature, the importance of sunlight, natural ventilation and noise, and related standards were explained...Eesident-physical environment: The role of the existance of adequate play grounds, car parks and cleanness-maintenance of anonymous spaces in the residents satisfaction from the enviromeh.ts were examined.. Resident-social environment: The importance of the neighbourly contacts between fellow resident and privacy (individual, family and community levels) in the residents relation with their environments were investigated in the light of the literature findings. In the third chapter, basing on the findings of the survey, hold in six housing cooperatives of Trabzon, it was examined, related to the previous chapter, the residents satisfaction from their housing and their surroundings, the main factors affecting the satisfaction and the expectation of the IXfamilies. The results of the survey evaluated by the bivariate analysis the correlation method. The relations between 37 variable out of 02 were above the levels of significance. The size of the gross area of dwellings and the number of room's were the same in all the sample cooperatives.. Although the average household size was larger than national averages, the crowding index was smaller considerably. The correlation coefficients indicated that the families satisfaction from dwellings was mainly depend on the quality of building the size of family (in another word, crowding index), and the level of education of the inverviewee.The environmental satisfaction, on the other hand, was affacted by the large number of variables. The major environmental variables were the existance of clean, well maintained, quite surroundings, adequate play grounds, and getting sunlight. The personel variables were the level<o'f education and the age of interviewees. Shortly, it was seen that inconsideration of the characteristics of different families in the planning of mass housing would create qualitative housing problem, though quantitatively the problem seemed to be lessen. Finally, in order to improve the relationships, the number of proposals were given. Some of these were:, Reducing the land-use index on the ground to provide more open spaces around housing, hence, increase the apportunity of having- to play grounds, better view, natural ventilation and sunlight.. In the selection of building materials the running cost should be considered.. In the construction, the quality of workmanship should be increased and the control mechanism should be improved to be more effective.