Türk çaylarında bazı toksik metallerin (kurşun, kadmiyum, civa) araştırılması

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, Doğu Karadeniz Bölgesinde yetiştirilen çayın yeşil yaprağından siyah çay üretimine kadar bütün safhalarında, değişik tasniflerde, paket çaylarda ve demlerinde bazı toksik eser metallerin (kurşun, kadmiyum ve civa) analizi atomik absorp- siyon spektroskopisi (AAS) yöntemi ile yapılmıştır. Çayın karma şık matriksinin sebep olduğu, analizi etkileyen bazı engelleme lerden dolayı kurşun ve kadmiyum için çözücü ekstraksiyonu, civa için ise soğuk buhar yöntemi uygulanmıştır. Yeşil çay yapraklarında ortalama kurşun, kadmiyum ve civa konsantrasyonları sırası ile 0.48 mg/kg, 0.021 mg/kg ve 0.012 mg/kg olarak bulunmuştur. Bu elementlerin yeşil çay yaprağındaki konsantrasyonları çay bahçelerine, sürgün dönemlerine ve yaprak ların yaşlarına göre değişmektedir. Her üç elementin konsantras yonları 1. sürgün döneminde ve tepe tomurcuklarında en yüksektir. Seçilmiş fabrikaların üretim kademelerinden (soldurma, kıvırma, f ermentasyon, kurutma, sınıflandırma) alınan çay numu nelerinde bu elementlerin konsantrasyonları tayin edilerek deği şikliklerin nedenleri tartışılmıştır. Bölgenin değişik yerlerin de bulunan 22 çay fabrikasının ürettiği elek altı ve elek üstü çaylarında bu elementlerin ortalama konsantrasyonları kurşun için (vll)0.61 nıg/kg, kadmiyum için 0.027 mg/kg, civa için 0.018 mg/kg olarak bulunmuştur. Daha kaliteli olan elek altı çaylarda bu ele mentlerin konsantrasyonlarının daha yüksek olduğu görülmüştür. Piyasaya sunulan paketli çaylarda ortalama kurşun, kadmiyum ve civa konsantrasyonları sırası ile 0.51 mg/kg, 0.027 mg/kg ve 0.025 mg/kg olarak bulunmuştur. Paketli çaylardaki bu toksik metallerin konsantrasyonları uluslararası bulgularla karşılaştı rılarak, çeşitli kuruluşlarca verilen üst sınırların altında olduğu tespit edilmiştir. Paketli çayların demlerinde kadmiyum ve civaya rastlanılma mış, kurşun konsantrasyonları ise çeşitli uluslararası kuruluşlar tarafından içme suları için verilen standartların dahi altında olduğu gözlenmiştir. Dolayısıyla sağlık açısından çaylarımızın bu toksik metaller yönünden bir sakıncası söz konusu değildir. (vüi)

SUMMARY In this work, the toxic trace elements (Pb, Cd, Hg) in tea which is raised in East Black Sea Region are analyzed by atomic absorption spectroscopy (AAS). The analysis covers the whole stages from green tea leaves to black tea in different classifi cations, in the packing tea and in the brewed forms of them. Because of the disturbences of the analysis by the complex matrixes of the tea, the solvent extraction technique for Cd and Pb and the cold vapor method for Hg are used. The average Pb, Cd and Hg concentrations in green tea leaves are found as 0.49 mg/kg, 0.021 mg/kg and 0.012 mg/kg respecti vely. The concentrations of these elements in green leaves change according to their tea garden, their shoot stages and the ages of leaves. The concentrations of these three elements are much higher in the first shoot stage and in the buds. The concentrations of these elements in tea samples from different process stages (withering, rolling, fermentation, drying, grading and sorting) from selected factories are deter mined and the differences in the values are discussed. In the coarse the samples (do not pass the sieve) and in the fine tea (ix)samples (pass the sieve) which are processed in 22 different tea factories, the average concentrations of Pb, Cd and Hg are found as 0.61 mg/kg, 0.027 mg/kg and 0.018 mg/kg respectively. It is observed that the concentrations of these elements in the fine tea samples which have better quality than the others are much more higher. It is found that the concentrations of Pb, Cd and Hg in the packing tea are 0.51 mg/kg, 0.027 mg/kg and 0.025 mg/kg respecti vely. The toxic element concentration in the packing tea samples are compared with the international standards and found as these values are lower than the upper limits which are given by the different organizations. It is observed that there is no Cd and Hg in the brewed form of the packing tea and lead concentration is lower than the lead value which is given for drinkable water by the international organizations. Then, from the toxic element point of view the Turkish tea is not harmful 1 for the human health. (x)