Şebinkarahisar (Giresun) ve çevresinin kitle hareketleri açısından incelenmesi

Abstract

inceleme alanı Doğu Pontidlerin Güney Zonu ' nda yer alır. Çalışma alanı Şebinkarahisar ve yakın çevresinde yaklaşık 25 km2'lik alanı kapsar. İnceleme alanına ulaşım Giresun-Sebinkarahisar ve Şebinkarahisar Suşehri Karayolları ile sağlanmaktadır. İnceleme alanında en yaşlı birim bazik volkanillerdir, Bazalt, bazaltik breş ve tüflerden oluşan birim Eosen yaşlıdır. Bazik volkanitlerin üzerinde literatürde Alacalı jipsli seriler olarak bilinen ve kil, kiltaşı, kumtaşı, konglomera, kireçtaşı ve marnın ardalanmasından oluşan birim gelmektedir. Lagüner Alacalı jipsli seri üzerinde yer yer Miyosen yaşlı kireçtaşları uyumlu olarak, bazen de Pliyosen konglomeraları uyumsuz olarak gelmektedir. Bazik volkaniklerde hakim çatlakların doğrultuları K'45B, K58 D olup eğimleri ise sırasıyla 79GB, 80GD' dir. Çatlaklar yaklaşık D-B doğrultusundaki basınç kuvvetiyle oluşmuşlardır. Şebinkarahisar ve yakın çevresindeki kitle hareketleri geniş yayıl ima sahip Alacalı Jipsi i serilerde ve Eosen yaşlı basik volkaniklerde meydana gelmektedir. Heyelanlar Alacalı jipsli serilerin sert çatlaklı killerinde ve ayrışmış seviyelerinde meydana gelmektedir. Heyelanların kayma yüzeyinin şekli ve derinliği ayrışma ve Alacalı jipsli serilerin tabakalı yapısı tarafından belirlenmektedir. Heyelanlarda kayma yüzeyi şekli çoğunlukla dalgalanmalı düzlem şeklinde olup derinliği ise 8 i I e 20 m arasında değişmektedir. Heyelanlar genel sınıflamada yanal yayılma ` grubunda, 'âkempton ve Hudchinson sınıflanışına göre ` çoklu düzlemsel kayma ` ve ` dilim şeklinde kayma ` grubuna dahildirler. Alacalı jipsli serilerin oluşturduğu, hareket etmiş (veya hareket etmesi olası) yamaçların denge analizleri Sadeleştirilmiş Bishop, Janbu, İsveç Dilim ve Sonsuz yamaç yöntemleri ile yapılmıştır. Duraylık analizleri sonucunda hareket etmiş yamaçlarda, hareket eden malzemenin içinde dilim şeklinde kaymalar (kayma kamalarının hareketi gelişebeceği belirlenmiştir. Dilim şeklindeki kaymalar için yaklaşık denge analizlerini yapan çizelgeler hazırlanmıştır. Sonsuz yamaç yaklaşımıyla duraylık analizlerinin yapılabilmesi için abaklar geliştirilmiştir.Heyelanları meydana getiren en önemli faktörler Alacalı jipsli serilerin jeolojik özellikleridir. Sert, çatlaklı aşırı konsolide killerin kohezyonunun en büyük değerden kalıcı delere düşmesi, özlülük direnci yüksek olan bu killerin suda kolayca dağılmaları heyelanların en önemli nedenleridir. Alacalı jipsi 1 serilerin kumtaşları ve konglomeralarının suda kolayca ayrışmaları, killerin likit limitlerinin düşük olması, kanalizasyon şebekesi olmadığından dışarıya boşaltılan atık sular, sulamanın toprakta açılan hendekler şeklinde yapılması ve yamaç eğimlerinin düşük olması nedeniyle yağışlar ve karların erimesiyle oluşan suların zemine kolayca sızabilmeleri ve yörenin iklimsel özellikleri heyelanların meydana gelmesinde önemli rol oynamaktadırlar. inceleme alanındaki heyelanların önlenmesi ve heyelan alanlarının kullanılabilir duruma getirilmesi için aktif ve potansiyel heyelan sahaları yer üstü ve yer altı sularından arındırılmalı, tarım yapılmayan sahalar ağaçlandırılmalı, heyelan alanları düzeltilmeli, çatlaklar tıkanma] ı, su ve kanalizasyon şebekesi yapılmalıdır. Bazik volkaniklerin oluşturduğu yamaçlarda kamasal kayma, düzlemsel kayma ve kaya düşmesi şeklinde gelişen hareketlerin meydana getirebileceği zararların önlenmesinde en ekonomik ve en güvenli yol yerleşimin bu yamaçlardan güvenli uzaklıkta yapılmasıdır.

The investigation area is situated on the Southern zone of Eastern Pondits. The study area comprises an area of approximately 25 m' in Şebinkarahisar and its srraunding. The transportation to the study area is via of Giresun- Sebinkarahisar and Sebinkarahisar-Susehr i highways. The oldest unit in the study area is basic volkints. The unit consisting of basalt, basaltic bresh and tuff is Eosen aged. A unit made of clay, claystone, sandstone, conglomarate, limestone and marl alternation overlay the basic volcanits. Limestone in Pllosene age are overlay in place on the Alacalı jipsli seri. Konglomerate in Miosen age are overlay in place on the Alacalı jipsli seri. The directions of dominant fractures in basic volcanits are N45 W, N58 E, their dip are 79. SW, 80 SE respectively. The factures have been formed due to the compressive strenght in the approximate E-W direction. The mass movements in Şebinkarahisar and surrauondings occur in Alacalı jipsli seri having a wide range of exponsion and in the basic volcanits which are Eosen aged. The landslides occur in hard factures of clay and wheatered levels in Alacalı jipsli seri. The shape and the depth of the slide surface is determined by the bedding structure of Alacalı jipsli seri. The shape of the slide surface is usullay like wavy plane, the depth which varies from 8 to 20 m. Landslide, in general classification is in according to Skempton` and Hudchinson. The stability analyses of the moved slopes consisting of- Alacalı jipsli seri have been carried out of by the simplified methods of Bishop, Janbu, Şilece and Endless slope. As a result of stability analyses, it has been identified that slice-shapes slope in the moving materials are likely to occur in the moved-slopes. Fractures to do the approximate stabilty analyses have been prepared for the slice-shoped slopes with the endless slope-approach abaks have been developed to do the stability analyses. In the slope consisting of Alacalı jipsli seri, the lass of stability gradually takes place and the slope -moves rapidly by the triggering of water pressures which increase by the melting of snowws and plenty of rains.water. The following factor play in Imported role in the formation of landslide; the easy decomposition of sandstone and conglomerate in Alacalı jipsli seri, the throwing of waste of water out due to lack of sewage system, watering the field through the trenche dug in the soil, the easy leaking of water from the melting snow and rains due to the low slope,and the climatical features of the local area. To prevent the landslides and to able to used the areas where landsiles occur, the following precautions need to be taken; potantiel and active area of landslides should be freed from the underground and surface water sources, the occurs which are not cultwated should be of f orestrated, the landslide area should be regulated, the fractures should be repareld, water and drainage system should be built. The most economical and practical way of preventig the damaged which are likely to occur rock falling on the slope composed of basic volcanits will be to open new residence sites far from there slopes