Üniversite yapılarında fonksiyonel çok amaçlılık üzerine bir inceleme

Abstract

ÖZET Ülkemizdeki üniversite kampüslerinin sayısı hızla artarken, kampüsleri oluşturan yapıların hangi sıklıkla kullanıldıkları değişen ihtiyaçlar ve ar- ganizasyonlar karşısındaki davranışların ne olduğu, kampus doku tiplerinin bunda ne denli etkili olduğu tartışılarak çözüm yolları önerilmeye çalışıla caktır. Birinci bölümde, Yükseköğretim kavram olarak değişik açılardan ele alın mış, Yükseköğretimin tarihçesi dünyada ve ülkemizde olmak üzere ikiye ayrıla rak açıklanmaya çalışılmıştır. Ülkemizdeki Yükseköğretimin tarihçesi çerçeve sinde; medreselerin oluşumu, Osmanlı medreseleri ve külliyeler değişik yön - leriyle ele alınmıştır. Bölümün sonunda yapılmış olan tablodan, medreselerin gelişerek külliye adını verdiğimiz çok amaçlı birer yapı kompleksi oluşturdu ğu üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde, üniversite kampüslerinin ortaya çıkış nedenleri üzerinde durulmakta, tanınabilir-algılanabilir çevre, yaya ölçeği ve yayalar kampusu kavramlarının çağdaş üniversite kampüslerinin oluşumunda önemli kriter oldu ğu ve Erciyes Üniversitesi kampusunun durumu, oluşturulan bir tabloda kıyas lanarak görsel olarak anlatılmaktadır. Üçüncü bölümde, üniversite yapılarında fonksiyonel çok amaçlılık etken leri olarak belirtilen; esneklik, uyabilir lik, belirsizlik, büyüme, değişme, planlama, programlama ve organizasyon gibi kavramları ve bunların üniversite yapılarıyla olan ilişkileri açıklanmakta, ülkemizde ve dünyadan alınan ör neklerle oluşturulan tabloda, üniversitelerin büyüme tipleri ve bunların yo ğunlaşmaları ifade edilmektedir. Dördüncü bölümde, Erciyes Üniversitesinde yapılan gözlemler, şehir, böl ge ve iklim hakkında kısa bilgi verildikten sonra üniversitenin kuruluşu ve ilk kampus oluşturma çabalarıyla, K. T. Ü. Mimarlık Bölümünde yapılan kampus ta sarımı, çeşitli yönleriyle tanıtılmakta ve değerlendirilmektedir. Üniversite kampüslerinin büyüme nedenleri çeşitli yönleriyle tartışılmış, Bölüm ve Fakülte mülkiyetlerinde bulunan binaların ekonomik olarak kullanılma dıkları ve bunların çözüm yolları tartışılmıştır. Sonuç olarak çok yönlü araş tırmalar gerektiren üniversite kampus tasarımlarının doku tipi kararları veri lirken sağlayacağı yararlar gözönüne alınarak fonksiyonel çok amaçlılığa özen gösterilmesi önerilmektedir.

SUMMARY In this study, solutions will be tried to offer for university caucuses, while they are increasing rapidly in our country, by being disputed ;in which frequency the buildings that constitude campuses are used, what the behaviours are against altered needs and organizations, how effective the types of caucus textures are in this context. In the first chapter, Higher Education has been handled as a concept of different points of view, its history has been tried to be explaind by being divided in to two; in the world and in our country. In the context of history of Higher Education in our country; constitution of medreses-Moslem theological schools, Ottoman medreses and külliyes have been handled in many respects. The table at the end of the chapter has been dwelled on that multi-purpose build ing complex which are called külliye has been constituded by the development of medrese. In the second chapter, the reasons of arising of university buildings are followed up with interest, concepts of recognizable-perceivable environment, human scale and pedestrian site which are important criteria for forming contem porary university campuses and existing conditions of Erciyes University Cam pus are explained visually on a comparinf table. In the third chapter, concepts like flexibility, comformability.vagueness, growth, transformation, planning, programming and organization those are emphasized as the factors of functional multi-purposeness at and their relations with university buildings are explained, growth types of universities and their contensations are expressed on a table that has been constituted by the examples from Turkey and foreign countries. In the forth chapter, after giving a brief information about the obser - vations at university of Erciyes, the city, the region and the climatic conditi ons, establishment of the university and primary endeavours for forming the campus and the campus design done by KTÜ Department of Architecture are intro duced and utilized in many respects. IIFinally, the reasons of growth at University campuses and solutions for using the buildings those are under possessions of faculties and de partments economically, have been discussed. As a result, by taking into consideration the advantages, it is proposed that being careful about func tional multi-purposeness, while the texture type of university campus design that requires multilateral researches is being decided. Ill