Gümüşali formasyonunun (üst devoniyen) Çürükler köyü (Feke-Adana) yöresindeki fasiyes özellikleri ve conodont faunası

Abstract

Ö2ET Bu çalışma, özellikle Doğu Toros orojenik kuşağı boyunca yaygın bir yüzeyleme veren, üst Devoniyen yaşlı Gümüşali Formasyonu' nun, çürükler Köyü (Feke-Adana) yöresindeki fasiyes özellikleri ve conodont faunası ile ilgilidir. Gümüşali Formasyonu; başlıca kuvars kumtaşı, kuvars miltaşı ve şeyilerden oluşan kırıntılı kayalar ile, farklı fasiyes özellikleri gös teren kireçtaşlarmın ardalanmasından oluşmuştur, incelenen stratigrafik kesitte yaklaşık 600 metrelik bir kalınlık sunan bu istifin sedimantolo jik özellikleri ve içerdiği biyata, çökelmenin sıg gel-git altı bir or tamda geliştiğini gösterir, istif içindeki kireçtaşlarmın mikrofasiyes analizi sonucunda, hakim biyota ya da özel biyota ve çökelme dokusu. esas alınarak, aşağıdaki fasiyesler ayırtlanmıştır. Fl-Çamurtaşı fasiyesi, F2-Biyoklastik vaketaşı/istiftaşı fasiyesi, F3-Mercanlı (Disphyllum sp. ) engeltaşı fasiyesi, F4-Hercanlı-biyoklastik vaketası fasiyesi, F5-Gastropöd istif taşı fasiyesi, F6-0nkoidli-biyaklastik istiftaşı/tanetaşı fasiyesi, F7-Biyoklastik istiftaşı/tanetaşı fasiyesi, F8-Brachiopodlu istiftaşı/tanetaşı fasiyesi, F9-Brachiopod-ekinoderm istiftaşı/tanetaşı fasiyesi, FlO-Brachiopod-ekinoderm-bryozoa istiftaşı/tanetaşı fasiyesi, Fll-Ostracodlu tanetaşı fasiyesi, F12-Dasycladacean algli-biyoklastik istif taşı fasiyesi, F13-Stromataporoidli-biyoklastlk istif taşı fasiyesi, F14-Biyoklastlı-pelletli tanetaşı fasiyesi, FÎ5- Umbel lina sp. içeren çamurtaşı/Umbellinaa sp. içeren pelletli- intraklastlı tanetaşı fasiyesi. F16-Spikülitik vaketası /istif taşı fasiyesi. Bu fasiyeslerden, çamurtaşı, vaketası ve engeltaşı dokusuna sahip olanlar, çok az veya hiç conodont içermezler. En bol fauna, istif taşı ve tanetaşı dokusuna sahip olan fasiyeslerden elde edilmiştir. Bunlardan, özellikle ostracodlu tanetaşı fasiyesi, en yüksek tür çeşitliliğine sahip fasiyeslerden birini oluşturur. Gümüşali Formasyonu, başlıca Icriodus (10 tür, 2 alttür) ve Polygnathus' ların (15 tür, 3 alttür) baskın olduğu bir conodont faunası içerir. Bu iki taksona ait türlerin dikey dağılımları, kesin menzilleri ni vermekten uzaktır.istif içinde Palmatalepis türleri de bol (S tür, 1 alttür), fakat çak sınırlı bir dikey dağılıma sahiptirler. Ancyrodella (5 tür), Ancyro- gnathus (3 tür), Bispathodus (1 tür), Mehlina (2 tür), Pelekysgnathus (3 tür) ve Pseudopolygnathus <1 tür) gerek tür ve gerekse sayı olarak çak düşük bolluktadır. çökelmenin sığ bir ortamda gelişmiş alması, Gümüşali Formasyonu ' na, başlıca Palmatalepis türlerine dayandırılmış alan ve pelajik fasiyesler den tanımlanan Geç Devoniyen standart conadont zanlamasının uygulanması nı olanaksız kılar. Ayrıca, mevcut taksonların dikey dağılımlarındaki düzensizlikler nedeniyle, standart zonlama ile dolaylı bir ilişki kurmak da olanaksızdır. Sığ biyofasiyeslerden tanımlanan ve Icriodus ve Pelekysgnathus türlerine dayandırılan alternatif sığ-su conodont zonlamasının Gümüşali Formasyonuna uygulanabilmesi ise, zon belirleyici taksonların yetersizliği ve ayrıca mevcut taksonların menzillerinin tam olmaması nedeniyle mümkün olmamıştır. Sözkonusu nedenlerden ötürü yeni bir yerel zonlama da oluşturulamamıştır. Bu araştırmada, 9 cinse atfedilen toplam 48 tür (4 tanesi yeni tür) ve 6 alttürün tanımlaması yapılmıştır. Icriodus adanaensis, Icriodus fekeensls, Pelekysgnathus serradentatus ve Polygnathus antecompressus türleri, yeni tür olarak tanıtılmıştır. VI

SUMMARY Tills study is related to the facies characteristics and the cono dont fauna of the Gümüsali Formation (Upper Devonian) around çürükler (Feke-Adana) which are widely exposed along the Eastern Taurus Orogenic Belt. The Gümüsali Formation, consist mainly of. alternation of detrital rocks such as quartz sandstones, quartz siltstones, shales, and limestones showing different facies characteristics. The thickness of the Formation is approximately 600 meters and its sedimentological characteristics and biota indicate a shallow subtidal depositional environment. According to the dominant biota or special biota and depositional texture, the following facies are distinguished. Fl-Mudstone facies, F2-Bioclastic wackestone/packstone facies, F3-Coral iDisphyllum sp. ) baff lestone facies, F4-Coral-bioclastic wackestone facies, F5-Gastropod packstone facies, F6-0ncoid-bioclastic packstone/grainstone facies, F7-Bioclastic packstone/grainstone facies, F8-Brachiopod packstone/grainstone facies, F9-Brachiopod-echinoderm packstone/grainstone facies, FlO-Brachiopod-echinoderm-bryozoan packstone/grainstone facies, Fll-Ostracod grainstone facies, F12-Dasycladacean algal-bioclastic packstone facies, F13-Stromatoporoidal-bioclastic packstone facies, F14-Bioclastic-pelletoidal grainstone facies, F '15- Umbel Una sp. bearing mudstone/ WmoeJ 1 ina sp. bearing pelletoidal-intraclastic grainstone F16-Spiculltic wackestone/packstone facies. Among the facies shown above, which particularly have mudstone, wackestone and bafflestone texture are contain very few conodont or barren from conodont. The facies which have packstone and grainstone texture includes the most abundant and the mast diversive fauna, both in species and quantity. The conodont fauna are dominated by Icriodus (10 species, 2 subspecies) and Polygnathus (15 species, 3 subspecies), but their vertical distributions are too irregular to ensure their precise ranges. viiSpecies of Falmatolepis (8 species, 1 subspecies) are also abundant, but they have a very restricted vertical distribution. Ancyrodella (5 species), Ancyrognathus <3 species), Bispathodus <1 subspecies, Mehlina (2 species), Felekysgnathus (3 species) and Pseudopalygnathus (1 subspecies) are very few, in both species and number. Vertical distributions of species, obtained from Gümüsali Formation are too irregular to establish to a biostratigraphic zonatian. Consequently, a direct and accurate correlation with the Upper Devonian standart conodont zonatian, established in the pelagic fades and mainly based on species of palmatolepis, is not passible. Because of the same reasons, the alternate shallow water canadant zonatian, which is based on Icriodus and Felekysgnathus species, also can not be applied to the Gümüsali Formation. Because of lack of sufficient knowledge accumulation about conodonts in Turkish literature, same basic concepts including following topics about conodonts, also are rewieved. - stratigraphic distribution, evolution, crises and extinction of conodonts, chemical composition, microstructure and growth mode of conodonts, discrete conodont elements, fused clusters, bedding plane assemblages, - evolution of conodont elements and conodont apparatus, - form classification and multielement classification, - morphology and anatomy of conodont animals, - Upper Devonian canadant biafacies, - Upper Devonian conodont zones. 48 species (4 of them are new) and 6 subspecies belonging to 9 genera are described in this study. The newly described species are Icriodus adanaensis, Icriodus fekeensis, Felekysgnathus serradentatus and Polygnathus antecompressus. viii