İyonosferde elektromagnetik dalgada kararsızlık

Abstract

Iyonosfer, yeryüzeyinin yaklaşık 60 km yukarısından bir kaç yeryarıçapı mesafeye kadar uzanan iyonize olmuş bir gaz dır, îyonosferi oluşturan plasma, magnetik alanın etkisi al tında anizotropik bir ortamdır. lyonosfer ve eksozfer de ye rin magnetik alanının etkisindedir. Burada magnetik alanın oluşturduğu etki, iyonize gazdaki elektromagnetik dalgayı bir anizotropik ortam olarak uyarmasıdır. Bunun anlamı, akım yo ğunluğu ve elektrik alan arasındaki bağıntının bir skaler ol maktan çıkıp, tensöre dönüşmesidir. Bu çalışmada, iyonosferde elektromagnetik dalgada karar sızlık incelenmiştir. Birinci bölümünde karasızlık problemi içine giren parametreler; iyonosferin coğrafik konumu ve ya pısı, yüklü parçacıkların yoğunluğu, iyonosferin sıcaklığı ve yerin magnetik alanı tanıtılmıştır. İkinci bölümde iyonosfer de olası kararsızlık çeşitleri incelenmiş ve genel olarak ka rarsızlıkların yorumu verilmiştir. Güneşten sürekli olarak yayınlanan ve iyonosferi etkileyen yüklü parçacıkların akımı olan 'Güneş Rüzgarı', iki-akım kararsızlığına neden olur. üçüncü bölümde Türkiye enlem ve boylamında, radyo dalgaları dalgaboyu aralığında, elektromagnetik dalganın iki- akım ka rarsızlığının büyüme oranı hesaplanmıştır.

The earth's ionosphere exhibits significant degree of ionization from about 60 km above the earth's surface out to distances many times the radius of the earth. Under the ef fect of magnetic field plasma which is the constituent of the ionosphere is an anisotropic medium. The ionosphere and exos- phere are situated in the earth's magnetic field. The main effect produced by a magnetic field is to compel the ionized gas to act in its response to electromagnetxc waves as an an isotropic medium. It means that the linear relation between current density and the electric field is a tensor rather than a scalar relation. In this thesis the instabilities of the electromagnetic waves in the ionosphere have been investigated. The first chapter of the thesis is about the ionospheric parameters which are releated to the instability problem, namely creati on and structure of the ionosphere, density of the charged particle, temperature of the ionosphere, magnetic field of the earth. In the second chapter, the types of instabilities that may arise in the ionosphere are indicated and the interpretation of the instabilities in general is given. The «Solar Wind» which is a stream of charged particles continuously emanating from the sun and affecting the ionosphere causes «stream instability». In the third chapter the growth rate of the stream instability of the electromag netic waves in the range of radio waves is calculated using dispersion relations for the latitude and longitude values of Turkey. VI