Türkiye`de seleksiyonla bulunan üç çay klonunun (Fener-3, Muradiye-10, Derepazarı-7) doku kültürü yöntemi ile çoğaltılması olanakları

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, Çay Araştırma Enstitüsünde seleksiyonla bulunan çay klonlarından, üstün nitelikli, bol ürün veren hastalık ve zararlılara dayanıklı, çevre koşullarına uyum göstermiş Fener-3, Muradiye-10 ve Derepazarı-7 klonlarmın koltuk tomurcuk kültürü (axillary bud) ile in vitro vejetatif çoğa İt im olanakları araştırılmıştır. Bu amaçla far il sakkaroz, pH düzeyleri, kullanılan ortam konsantrasyonları ile yine farklı 2.4-D, IBA, IAA- BAP, Kinetin, GA3 doz ve kombinasyonlarının, koltuk tomurcuklarının patlaması, sürgün gelişimi, kallus oluşumu ve kök farklılaşması üzerine etkileri her aşamada ayrı ayrı incelenmiştir. Koltuk tomurcuk kültüründe enerji ve karbon kaynağı olarak kullanılan 30 gr/lt sakkaroz dozlarında en iyi sürgün gelişimi sağlanmış tır. Köklendirme ortamında istenen köklenme 15 gr/lt sakkaroz dozun da elde edilmiştir. Denemelerde kullanılan tüm besin ortamlarının, ortam pH'larının 5.20 ve 5.30 değerlerinde sabitleştirilmesi en iyi sonuçları vermiş tir. Denemeye alınan MS besin ortamı konsantrasyonları içinde her üç klonda da (F-3, M-10, D-7) tomurcuk patlaması ve sürgün gelişimi için 1/2 MS ortamı; kök farklılaşması için ise 1/4 MS ortamı istenen sonuçları vermiştir. Muradiye-10 çay klonunda, koltuk tomurcuklarından en iyi sürgün oluşumu 1.0 mg/lt IAA + 5.0 mg/lt Kinetin doz ve kombinasyonunda, kök farklılaşması 0.5 mg/lt IBA. dozunda elde edilmiştir. Fener-3 çay klonunda, koltuk tomurcuklarından en iyi sürgün oluşumu 1.0 mg/LT BAP + 0.3 mg/lt GA3 + 0.5 mg/lt IBA doz ve kombinasyonunda, kök farklılaşması 1.0 mg/lt IBA dozunda gerçekleşmiştir. Derepazarı-7 çay klonunda, koltuk tomurcuklarından en 'iyi sürgün oluşumu 2.0 mg/lt BAP + 0.4 mg/lt GA3 + 0.2 mg/lt IBA doz ve kombinasyonunda, kök farklılaşması 0.5 mg/lt IBA dozunda elde edilmiştir. Denemelerde kullanılan 2.4-D dozlarında çay klonlarından (F-3, M-10, D-7) alınarak kültüre edilen nod ve internodlarda farklı oranlarda kallus oluşumu gözlenmiştir. Gövde farklılaşması gerçekleşmemiştir. Sadece bir kısım kültürlerde kökçük şeklinde oluşumlara rastlanmıştır. VI

SUMMARY In this study, the possibilities of in vitro vegetative propogation with axillary bud culture have been researched on the best quality and quantity tea clones resisted against diseases, pests and environmental conditions, such as Fener-3, Muradiye-10 and Derepazari-7 which were determined by clonal selection on the Eastern Black Sea Region. The effects of different saccharoses, the level of pH, the concentration of the used medium, and different doses and combinations of 2.4-D, IBA, IAA, BAP, Kinetin, GA3. On the burst of axillary buds, development of shoots, formation of callus and root were separetely examined in each phases. In axillary bud culture, 30 gr/lt of saccharose used as energy and carbon resource gave the best result for the development of shoot. The desired rooting was obtained from the dose of 15 gr/lt saccharose of the rooting medium. All the nutrient mediums used on the trials, pH of medium between 5.20 and 5.30 gave the best results. Concentration of 1/2 MS nutrient medium gave the desired result for the burst of bud and shoot formation. In each three clones, concentration of 1/4 MS gave the best result for the differentation of the root. The best formation of shoot of axillary bud occured in the dose and combination of 1.0 mg/lt IAA + 5.0 mg/lt Kinetin at the clone of Muradiye-10, the root differentation was obtained in the dose of 0.5 mg/lt IBA. At the clone of Fener-3, the best formation of shoot of axillary bud was determined in the dose and combination of 1.0 mg/lt BAP + 0.3 mg/lt GAo + 0.5 mg/lt IBÂ, the root differentation was realised in the dose of 1.0 mg/lt IBA. At the clone of Derepazari-7, the best formation of shoot of axillary bud was obtained in the dose and combination of 2.0 mg/lt BAP + 0.4 mg/lt GA3 + 0.2 mg/lt IBA, and the root differentation was determined in the dose of 0.5 mg/lt IBA. Different rates of callus formation of nodes and internodes taken from the tea clones (F-3, M-10, D-7) which were cultured into the dose of 2.4-D were observed. The differentation of stem hasn't been realised. The formation of tiny root was only come across in some cultures. VII