Dağbaşı (Araklı-Trabzon) granitoyidine bağlı cevherleşmenin incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Dağbaşı ve çevresinde yüzeylenen grani- toyide bağlı olarak gelişen cevherleşmeler, bu cevherleşmele rin oluşum ısıları ve altın içeriklerinin saptanması amaçlan mıştır. Çalışma alanında stratigrafik olarak en alta bazaltik, andezitik, sipilitleşmiş bazalt lâv ve piroklastiklerden oluşan pontid alt bazik volkanik karmaşığı bulunmaktadır. Volkanik karmaşık içerisinde mercek şeklinde bulunan kireç- taşları, Dağbaşı Granitoyidi ' nin sokulumu nedeniyle metamor- fizmaya uğrayarak kristalize kireçtaşlarına ve skarnlara dönüşmüşlerdir. tri kuvarslı dasitler, granitoyidi ve vol kanik karmaşığı dayk ve domlar şeklinde kesmişlerdir. Alanın en genç birimini ise Karadere vadisini yüzeyleyen alüvyonlar oluşturur. Çalışma alanında granitoyide bağlı hidrotermal ve skarn tipi cevherleşmeler saptanmıştır. Hidrotermal cevherleşmeler Pontid alt bazik volkanik karmaşığı içerisindeki kırık sis temleri boyunca gelişmişlerdir. Cevher mineralleri olarak pirit, kalkopirit ve sfalerit bulunmaktadır. Skarn tipi cevherleşmeler kristalize kireçtaşı - grani- toyid dokanagında yada dokanağa yakın yerlerde oluşmuşlardır. Cevher mineralleri olarak manyetit, spekularit, pirit, kal kopirit ve sfalerit belirlenmiştir. Skarn tipi cevher mineralleri Dağbaşı Granitoyidi etra fında zonlanma göstermektedir. Granitoyid dokanagında Fe zonu, daha sonra Cu zonu vu Zn zonu olmak üzere üç zon saptanmıştır. Hidrotermal ve skarn tipi cevherleşmelerde sıvı kapanım çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda sa dece kuvars ve sfalerit kristallerinde gözlenen sıvı kapa- nımlarının homojenleşme sıcaklıkları belirlenmiştir. Hidro termal cevherleşmelerin bulunduğu zuhurdan alınan sfalerit kristallerinin homojenleşme sıcaklıkları 225qC- 270°C, kuvars kristallerinin homojenleşme sıcaklıkları ise 180°C- 250°C arasında değiştiği saptanmıştır. Skarn tipi cevherleşmelerin bulunduğu zuhurlardan elde edilen kuvars kristal lerindeki sıvı kapanımların homojenleşme sıcaklıklarının 320°C - 400°C arasında değiştiği belirlen miştir.

SUMMARY The main purpose of this study is to locate mineralizations related to granitoids exposed around Dağbaşı and find their homogenizations temperatures and gold contents. The lowermost unit is the Pontide- lower basic complex composed of basalt, andesite, spilitized basalt lavas and pyroclastics. ' Limestone lenses in the Pontide- lower basic complex are metamorphosed in various degrees from rcrystalli- zed limestones to skarns by the intrusion of Dağbaşı grani toid. The granitoid is cross- cut by veins and dykes of por- phryritic dacites. The youngest unit is represented by alluvions occurring along the Karadere valley. Skarn and hydrothermal- type mineralizations were encountered in the area of interest. Hydrothermal mineraliza tions were developed along fracture zones in the pontide- lower basic complex. Ore minerals are pyrite, chalcopyrite and sphalerite. Skarn- type mineralizations occur at or near the contact of granitoids with limestones. Magnetite, specularite, pyrite, chalcopyrite and sphalerite constitute ore minerals. Skarn- type ore minerals show zonation around Dağbaşı granitoid, where Fe - zone occurs at the contact and is enveloped by Cu- zone and Zn - zone outward. Fluid inclusion studies were carried out on hydro- thermal and skarn type mineralizations. Homegenization tempe ratures were measured in sphalerite and quartz crystals. Sphalerites from hydrothermal mineralizations revealed horao- genazition temperatures between 225- 275°C and quartz between 180-250°C, whereas quartz crystals from skarn type mineralizations showed homogenazition temperatures between 320- 400°C.