Anadolu Türk mimarlığında form analizi

Abstract

Mimarinin sonuç ürünü olan form; kütle, mekân ve yüzey elemanlarx ve bu elemanların sınırlarını belirleyen köşe kav ramı ile tanımlanmaktadır. Bu tez çalışmasında mimari form ve form kompozisyonları nın geometrik dizimsel özellikler açısından üç boyutlu anali zi ele alınmaktadır. Bu nedenle öncelikle analiz işlemi için bir yöntem önerilmekte, sonra da bu yöntemle sınırları belir lenmiş bir alandan seçilen formların analizi yapılmaktadır. Çalışma beş bölümden oluşmaktadır. Birinci Bölüm 'de: Problemin tanımı, çalışmanın amacı, araştırma alanının belirlenmesi ve literatür incelemesi yer almaktadır. İkinci Bölüm' de: Formun kültürel, fiziksel ve toplumsal tanımlamalarına, geometrik kurgusuna ve türlerine ilişkin bilgiler verilmekte ve form oluşumuna yönelik yaklaşımlar ta nıtılmaktadır. Formun bütün tarihsel dönemlerde ve günümüzde üzerinde titizlikle durulan bir kavram olduğuna değinilerek örneklenmektedir. Son olarakta mimaride form çözümlenmesine ilişkin yaklaşımlardan bazılarına yer verilmektedir. Üçüncü Bölüm 'de: Uygulama alanı ve bu alanın mimari kim liği tanıtılmaktadır. Burada önce Orta Asya'da form kavramına değinilmekte sonra da esas alan olan Erken Dönem yapıları (Kervansaray, Cami, Medrese, Kümbet ve Türbeler) kütlesel ve mekânsal oluşum açısından tanıtılmaktadır. Dördüncü Bölüm 'de: öncelikle bir sanat objesi olarak formun geometrik dizimsel kurgusuna esas olan özellikler be lirlenerek çözümleme aşamaları saptanmakta ve örneklerle açıklanmaktadır. Daha sonra, formların seçimi, verilerin el de edilmesi ve çözümlemeye esas olan görsel matrisler oluştu rularak yöntem uygulanmaktadır, son olarakta uygulamaya yöne lik somut bulgulardan söz edilmektedir. Beşinci Bölüm 'de: Genel sonuçlara yer verilmektedir.Anahtar Sözcükler: Form, işlem, ilişki, organizasyon, organizasyon ilkesi, analiz, erken dönem, kervansaray, cami, medrese, kümbet.

Form which is the outcome of architecture, is described by the mass, space, surface elements amd the corner concept which determines the boundaries of these elements. In this thesis the three dimensional analysis of architectural form and form compositions were studied from the geometrical syntactic point. Firstly, an analysis method was proposed and then the forms selected from a limited area were analyzed by this method. The study consists of five chapter. In the first chapter, the definition of the problem, the aim of the research, determination of the research area and the previous studies in this field are described. In the second chapter; information is given about geometrical fiction and types, approachers on formation of form. The importance of form concept from past to our days was presented and modelled. Lastly, approaches to form analysis in architecture were described. In the third chapter the application area and its architectural identity was described. Form concept in central Asia was discussed. Then, the Early Period Anatolian Turiksh buildings which are the basic topic of this research like caravansaries, mosques, kümbet s and tombs were presented from the point of space formation. In the fourth chapter; the basic characteristics relating to the geometrical fiction of form, as an art object, was described. Then the selection of forms to be studied, acquisition of data, and the application of the method was given. The findings were discussed. In the fifth chapter, the general results were discussed.Key Words: Form, operation, relation, organization, organizational principal, analysis, caravanserai, mosque, madrasa, kümbet, tomb.