Apis nellifera L`nın paraziti olan varroa jacobsoni qudemans (Acarina: Varroidae)`in populasyon dinamiği üzerinde araştırmalar

Abstract

İİ ÖZET Kovanlarda arının gelişme evreleri ve ergin arı üzerinde parazit olarak yaşamını sürdüren V. jacobioni memleketimiz de 1977 yılından beri bilinmekte olup, günümüze dek önem li zararlara neden olmuştur. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığına bağlı Tavukçuluk ve Arıcılık Araştırma Enstitüsü arılığında toplam 57 kovan ile çalışılmış, laboratuvar gözlemlerimiz sonucu parazitin morfolojisi, biyoloji si ile ilgili aşağıdaki veriler elde edilmiştir. Yumurta ortalama 0. 323x0. 355jnm., larva 0.342X0.412 mm., er kek protonimf 0. 466x0. 535,mm. dişi protonimf 0.666X0.609 mm., Erkek deutonimf 0.693X0. 730mm., dişi deutonimf 1.601X 1.084mm., ergin erkek 0.698X0.786 mm., ergin dişi 1.613X 1.073mm. boyutlarında olup bu evrelerdeki gelişme süreleri sırasıyla 1, 2, 2, 2 ve toplam erginleşme süresi erkek bireyde 7, dişide 9 gün olarak belirlenmiştir. Yumurtadan ergin döneme dek alınan toplam 632 örnekte, gelişme oranı % 7 1. 8 olarak saptanmıştır. Kapalı gözler içinde dişi bireylerin çoğunlukta olduğu populasyonda, tek bir erkek gözde en fazla 21 dişi, işçi gözde ise beş dişi parazite rastlanmıştır. Petekler üzerindeki erkek gözlerin dişi akarlar tarafından işçi gözlere kıyasla, 2.74-16.6 kat daha fazla tercih edildiği saptan mıştır, Laboratuvar koşullarında (24-25 C. %70-80 orantılı nem, 12 saat aydmlık/12 saat karanlık) V. jacobi, onlinin besin tercihi ile ilgili denemelerde şekerli su, petek parçalı ortamdaki ömür uzunluğunun açlık ömür uzunluğuna benzer olduğu, ÎAosophila besi ortamında dokuzuncu güne dek yaşayabildiği, kültür kasetlerinde ise, konakçısının yaşadığı 40. güne dek yaşamını sürdürdüğü görülmüştür.İİİ Saha denemelerimiz ile arılıktaki tüm kovanların V, jacob&o- ni ile bulaşık olduğu kış aylarında azalmış olan populas yon yoğunluğunun, ilkbaharla birlikte artmaya başladığı gözlenmiştir. Kimyasal ve b,itkisel preparat uygulamalarımız sonucu, 1983 sonbahar dönemi Isopropyl-4,4 ' - Öibromobenzilate %100, for- mik asit %96.4, amitraz %92, sentetik piretroid %86, malathi- on %66, 1.984 ilkbahar dönemi, Isopropyl-4, 4 ' - dibromobenzi- late %77, formik asit %74, malathion %59, amitraz %34, 1984 sonbahar döneminde ise ısopropyl-4, 4 ' -dibromobenzilate %95, formik asit %94, malathion %88, amitraz %56 oranında etki göstermişlerdir. Sonuç olarak, sonbahar mevsimi yapılan mücadelenin daha etkili olduğu, parazit populasyon yoğunluğunun azaltılabilmesi için kovanlardan erkek göz içeren petek parçalarının bir kısımnın alınmasıyla yapılan mekanik mücadelenin yetersiz olduğu kanısına varılmıştır.

iv SUMMARY Va.fiH.aa. jacobtsoni is a parasite which lives on honey-bees. Its parasitic life continues during all the developmental stages of its host and also on the mature bee. We stutied a total of 57 hives on the apiary of the Re search Institute related with Ministry of Agriculture, Forestry and Village services. According to our laboratory investigations, the egg of the parasite is oval in shape and has a size 0.323x0.355 ram. The size of larva is 0.34 2x0.4 12 nun., the male protonymph is 0.466x0.535 mm., the female one is 0.666x0.609 mm., the male deutonymph is 0.693x0.7 30 mm,, the female one is 1.601x1.084 mm. and adult I/, jacob&oni is 0.698x0.786 mm. in male, 1.613x1.073 mm. in female. These developmental stages lasts, 1, 2, 2, 2, days respectively. Total deve lopmental period is 7 days for males and 9 days for females. In a total of 6 32 samples from egg to adult period, the efficiency of development was found as 71.8 %. The mite prefer drone brood, and drone cells have a great er number of mites and are infested at a greater frequency (up to 2.74 - 16.6) than worker brood. The experiments in regard with the way of nutrition of the parasite indicated that life span were similiar in sugar solution, honey-comb and food-free mediums. In lfio6ophila medium, the parasite can survive until 9. day and in culture dish it can survive with its host 40 days under laboratory conditions. According to our field experiments in the apiary all the hives found to be infested with (/. jacob&oni and it was observed that the population increases by the spring and continues until autumn.Malathion, isopropyl-4, 4'- dibromobenzilate (Foibex-VA), formic acid, amitraz, H. to bacam and synthetic pyretroid (S-3206) were used for treatment purpose. Treatment pe riods were picked as autumn 1983, spring 1984 and autumn 1984. The efectiveness of these above mentioned agents were found as 66 % for malathion, 100 % for Folbex-VA, 92 % for amit raz, 96.4 % for formic acid in autumn 1983, 59 %, 77 %, 34 %, 74 % in spring 1984 and 88 %, 95 %, 56 %, 94 % in autumn 1984 respectively. Conclusively, the autumn treatment is more effective than spring treatment. As regard with mechanical treatment, constant removal of the drone brood alone did not seem to be very effective.