Grimm tipi glim boşalım lanbasıyla çinko ve çinko cevherlerinin analizi

Abstract

XV ÖZET Bu çalışmada, emisyon spektroskopisinin uyarma kaynakların dan Grimm tipi glim boşalım lambasının çinko metali, çinko alaşımları ve çinko cevherlerinin spektrokimyasal analizi ne uygunluğu araştırılmıştır. Grimm tarafından 1968 yılında geliştirilen özel yapıdaki glim (donuk ışıma) boşalım lambası, kısa sürede metal (özellikle alüminyum), oksit ve minerallerin spektrokimya sal analizinde geniş kullanım alanı bulmuştur. Ülkemizde glim lambası ilk kez bu çalışmada kullanılmış olup, gerek lamba ve güç kaynağı, gerek spektroskopik ölçüm sistemi bu çalışmada biraraya getirilmiştir. ilk olarak lamba, monokromatör ve ışın ölçüm sistemi kurulmuş ve ayarları yapılmıştır. Bu arada hazırlık olması açısından değişik alüminyum standartlarında Mg, Mn, Fe, Si ve Gu analizleri yapıldıktan sonra, asıl amaçlanan çinko ve çinko cevherleri içinde çeşitli elementlerin tayinine geçilmiştir, öncelikle çinko ve pirinç örneklerinde spektral hat şiddetleri ve katot tozlaşma hızları gibi fiziksel özelikler incelenmiş, bu analizler için boşalım şartları belirlenmiştir. Çinko örneklerde Cu, Al, Mg, Pb, Cd, Sn ve Fe, pirinçte Cu ve Zn yanında Pe, Sn, Al, Pb ve Ni, çinko cevherlerinde ise Zn, Cd, Pb ve Fe analizleri yapılmıştır. Analizlerde uygun hatların seçimi ve uygun şartların belirlenmesi ile hem ana bileşenlerin, hem de yan ve eser elementlerin tayinlerinde doğrusal ayar eğrileri elde edilmiştir. Tayinlerde standart sapma değerleri % 1-3 arasın da bulunmuştur. Glim lambasının çinko ve cevherlerinde değişik elementlerin tayininde de başarı ile kullanılabileceği görülmüştür.

SUMMARY In this study, the applicability of Grimm type glow dis- charge lamp, which is one of the excitation sources of emission spectooscopy, in the analysis metalic zinc, zinc alloys and ores, has been investigated. Glow discharge lamp which was developed by Grimm in 1968, has been found a wide interest in the spectrochemical analysis of metal (especially aluminium), oxide and minerals. In our country, glow discharge lamp was firstly used in this study and the lamp, power supply and spectroscopic detection system has been combined. Firstly, lamp, mono- chromator and detection system was established and adjus- ted. In the mean time, as a preparation, after analysis of Mg, Mn, Fe, Si and Cu in different aluminium standarts, various elements in zinc and zinc alloys which is the aim of this study were determined. First of all, physical properties like spectral line intensities and cathodic sputtering rates in zinc and brass was investigated and the discharge conditions for those analyse was specified. Cu, Al, Mg, Pb, Gd, Sn and Fe in zinc samples; Fe, Sn, Al, Pb and Ni in brass; Zn, Cd, Pb and Fe in zinc ores were analyzed. By determining the suitable conditions, in the analyse of both major components and trace elements, linear calibration curves were obtained. Standart deviati- ons in the determinations were found between 1-3 %. It is concluded that, glow discharge lamp can be success- fully used in the determination of different elements in zinc and ores.