Oltu-Aşkale(Erzurum)kömürlerinin petrografik incelenmesi ve balkaya (Oltu)bölümünün ön maden işletme etüdü.

Abstract

ÖZET Bu çalışmadan Oltu ve Aşkale (Erzurum) kömür damarlarının petrografik, kimyasal ve fiziksel özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda kömür damarlarının belirtilen özellikleri incelenmiş, bu özellikler arasındaki ilişkiler araştırılmış, söz konusu özelliklerden bazıları dikkate alınarak kömür damarları arasında karşılaş tırmalar yapılmıştır. Ayrıca Balkaya (Oltu) bölümündeki kömür damarlarının işletme özellikleri belirlenmiş ve bu özelliklere göre işletme yönteminin ve kazı donanımının seçimine yönelik çalışmalar yapılmıştır. Yüzdürme-batırma işlemlerine göre kömür damarları farklı yıkanabilme özelliklerine sahiptir ve Sütkans-Ortadamar'ın diğer damarlar içinde en iyi yıkanabilir özelliği taşıyan damar olduğu belirlenmiştir. Oltu bölgesi kömürlerinin nem içerikleri genel olarak Kükürtlü bölgesi kömür damarlarınınkinden daha yüksek, uçucu madde, kül ve mineral içerikleri ise biraz daha düşüktür. Ayrıca Sütkans-Ortadamar dışında hemen 3 hemen incelenen bütün damarlarda nem içerikleri 1,55-1,65 gr/cm yoğunluk fraksiyonuna kadar artmakta bundan sonra düşmektedir, öte yandan uçucu madde ve bağlı karbon içerikleri yoğunluk arttıkça azalmakta kül miktarı ve mineral içerikleri ise artmaktadır. İncelenen damarlarda kül-kalorifik, kül-uçucu madde arasında ters bir ilişki bulunmuştur. Hemen hemen incelenen bütün damarlarda maseral bolluğu en yüksek olan grubu hüminitler oluşturmakta; liptinit ve inertinit grubu maseraller ise daha az oranda bulunmaktadır. Ayrıca, genel olarak yoğunluk arttıkça hüminit içeriği azalmakta; liptinit içeriği ise damarlara göre değişlik gösteren belli bir yoğunluk aşamasına kadar artıp bundan sonra düşmektedir. İnertinit içeriği ile yoğunluk arasın da belli bir ilişki yoktur. Ortalama hüminit yansıtmalarına göre alt miyosen yaşlı Oltu kömürlerinin A. S. T. M. kömür sınıflandırma sisteminde alt-bitümlü kömüre (A-B sı nıfı), üst miyosen yaşlı Kükürtlü kömürlerinin ise yüksek uçucu maddeli taşkömüre (B-C sınıfı) karşılık geldiği belirlenmiştir. Balkaya kömür havzasının orta bölümünde yeralan ve henüz işletilmeyen kömür damarlarının kazısında maden işletme yöntemi olarak `Auger Kazı Sistemi` öngörülmüştür.

SUMMARY The purpose of this study is to determine the petrographic, chemical and physical characteristics of coal beds of Oltu and Aşkale area, Erzurum. The specification of the investigated area coal seams and relation bet ween them are researched and examined. The chemical and physical experimental results of coal seam are correlated with each other for their moisture content, density, calorific value, ash yield etc According to the float and sink experimental results, the coal seams in these study have different characteristics in washability. It is found that Siitkans-Middleseam has the best washability characteristics among them. The moisture content of coal seams of Oltu region is higher than that of Kükürtlü region, but the volatile matter, mineral content and ash yield are slightly lower. In all the seams investigated between 1.55 and 1.65 gr/cm, moisture content is increasing 3 up to 1.65 gr/cm. Later on it is decreasing except middle seam of Sütkans region. Volatile matter and fixed carbon content of investiga ted area coal seams are decreasing but ash yield and mineral content are increasing with increasing density it is found that there is a reverse relationship between the examined seams ash yield/calorific value and ash yield/volatile matter ratios. Among three base maceral groups in coal, huminite content is much mo re than others. Generally it was found that huminite content of coal is decreasing with increasing density. The liptinite content has a peak value at specific density. This specific density.varies from one seam to. another,.' No specif ic. relation was found between the inertinite content and density The mean reflectance measurement on the maceral huminite has showed that Miocene aged Oltu coal have corresponded to sub-A-B bitumuous coal, and Miocene aged Kükürtlü coal to high-volatile B-C bituminous coal, accor ding to A.S.T.M. standarts. `The Auger Mining Method` is proposed for winning the thin coal seams at the middle of Balkaya area where the mining operations have not been started yet.