Sığla yağı (Storax)`nın kimyasal bileşenleri

Abstract

ÖZET Sığla ağacı {Liquidambar orientalis Mili.) ülkemize özgü endemik bir türdür. Sığla ağacından, gövde kabuğunun yaralanması ile sığla yağı (storax) üretilmekte ve bu yağ Türkiye'nin monopolünde bulunmaktadır. Bu çalışmada sığla ağacı odunu ve kabuğunun bazı kimyasal bileşenleri, sığla yağının kimyasal bileşenleri, balzam kanallarının anatomik yapısı, sığla uçucu yağı (volatile oil) ve alkali ile sabunlaştırılmış materyalin kromatografik analizleri yapılmıştır. Sığla ağacı odununun soğuk su çözünürlüğü %4,5, sıcak su çözünürlüğü %5,25, alkol-benzen çözünürlüğü %12, holoselüloz miktarı %72, selüloz miktarı %43, lignin miktarı %25 ve kül miktarı % 0,75 olarak bulunmuştur. Sığla ağacı kabuğunda ise soğuk su çözünürlüğü %5, sıcak su çözünürlüğü %8, alkol-benzen çözünürlüğü %15, holoselüloz miktarı %54, selüloz miktarı %26, lignin miktarı %41 ve kül miktarının % 4 olarak belirlenmiştir. Sığla yağı üzerinde yapılan çalışmalarda; safsızlık %4, su miktarı %10,5, uçucu yağ miktarı % 0,5, asit sayısı 34-44 ve sabunlaşma sayısı 165-185 olarak bulunmuştur. Sığla yağı, eter'de tamamen çözünmekte, hekzan'da ise hiç çözünmemektedir. Suda kısmen çözünmekte, aseton, petrol eteri, alkol ve benzen'de sudan çok daha iyi çözündüğü görülmüştür. Gaz kromatografisi ve kütle spektrometresi (GC-MS) ile yapılan çalışmalarda, uçucu yağın bileşiminin büyük bir kısmım styrene (%89,5) oluşturduğu, diğer bileşenlerin çoğununun monoterpenler, a -pinene ve Ş-pinene' den müteşekkil olduğu bulunmuştur. Alkali ile hidroliz edilmiş sığla yağı bileşimini ise, hemen hemen sinnamik asit ve sinnamil alkol izomerleri oluşturur. Anatomik çalışmalarda, sığla ağacı odununda balzam kanalarına rastlanmamıştır. Ağacın doğal veya herhangi bir aletle yaralanması sonucu yara çevresinde diri odun kısmında, yeni gelişen odun dokusu içinde çok miktarda şizolizigen tipte balzam kanalları oluşur. VII

SUMMARY Levant storax is a balsam, a monopoly product of Türkiye, produced by wounding the bark of Liquidambar orientalis Mill, an endemic species of Türkiye. In this study, chemical components of wood and bark of Liquidambar orientalis have been determined at first. Also, chemical components of balsam, volatile oil and saponified materials were analyzed by GC-MS. Anatomical structure of balsam channels and wood were investigated. As the result of this study, it is founded that the characteristics and components of L. orientalis wood are as follows: cold water solubility 4,5%, hot water solubility 5,25%, alcohol-benzene solubility 12%, holocellulose content 72%, cellulose content 43%, lignin content 25% and ash content 0,75%. In addition, the characteristics and components of L. orientalis bark are the following: cold water solubility 5%, hot water solubility 8%, alcohol-benzene solubility 15%, holocellulose content 54%, cellulose content 26%, lignin content 41% and ash content 4%. Some characteristics of balsam produced were determined such as impurity content 4%, water content 10,5%, volatile oil content 0,5%, acid number 34-44 and saponification number 165-185. The balsam is soluble in ether, but unsoluble in hekzane. Also, it is partially soluble in water and more soluble in aseton, petroleum ether, alcohol and benzene than in water. According to the gas chromatography and mass spectrometry studies, 89.5% of volatile oil was styrene and the most of other components were monoterpenoids, a- pinene and P-pinene. Saponified sample consists of cinnamic acid and cinnamyl alcohol isomers. Some balsam channels were found in anatomical structure. As the result of wounding of trees by natural or any tools balsam channels in schizo-lysigeneous form occured around wound in the sap wood. VIII