Ordu yöresindeki bazı liken ve karayosunu örneklerinde Cs-134 ve Cs-137 düzeyleri

Abstract

Nükleer denemeler, kozmik etkileşmeler ve nükleer kazalar sonucu atmosfere kansan radyonüklidler yeryüzüne yağarak kirliliğe neden olurlar. Bu yağışların ölçülmesi gerek çevredeki radyoaktif kirliliğin izlenmesi ve gerekse canlıların radyasyon dozunu hesaplamak bakımından önemlidir. Çernobil nükleer santralinde meydana gelen kaza yurdumuzu da etkilemiş, radyo aktif bulutlar meteorolojik şartlara göre Trakya ve Karadeniz kıyılarını etkileyerek yeryüzeyini ve bitki örtüsünü kirletmiştir. Bu çalışma, Ordu ilinin farklı yerlerinden alınan radyoaktif çekirdekleri bünyelerinde uzun süre barındırma özelliğine sahip karayosunları ve likenler üzerinde yapılmış tır. Numunelerin gama aktifliği, HpGe dedektörüne bağlı 8192 kanallı çok kanallı analizör ve bilgisayar programıyla (Personal Computer Analyzer) incelendi. Bu çalışmada, Çernobil kazasından kaynaklanan radyoaktif serpintinin içerdiği radyonüklidlerin, Doğu Karadeniz Bölgesi'nin Ordu ilinde liken ve karayosunu numunelerinde oluşturduğu toplam radyoaktivite değerleri esas alınarak, bölgedeki radyoaktif kirlenmenin coğrafik dağılımı ortaya konulmuştur. Elde edilen bulgulara göre, en yüksek aktiflik 4487 Bq/kg olarak Kurşunçal (Fatsa)' da, en düşük aktiflik ise 136 Bq/kg olarak Karlıtepe (İkizce)' de tespit edilmiştir. Sonuç olarak, Ordu ilinde en fazla aktiflik Fatsa-Ünye arasındaki bölgede tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Analizör, Dedektör, Gama Aktifliği, Radyoaktivite, Radyonüklid, Radyasyon Dozu, Bekerel, Liken, Karayosunu.

Levels of Cs-134 and Cs-137 in some Lichens and Moses Samples from the Province of Ordu SUMMARY When radionuclides originating from cosmic interactions, nuclear test and accidents fall on earth radioactive contamination occur. Measurement of this fallout is important for the determination of environmental contamination and radioactive dose taken by people. The accident which occured in Cernobyl nuclear reactor caused contamination of the soil and plants in Thrace and Black Sea coast via radioactive clouds and rainfall. This work, deals with moses and lichens collected from various parts of Ordu. These plants are known to accommodate radioactive nuclei for long periods. Gamma activities of samples are determined using a computer connected to a 8192 channel MCA and a HpGe dedector. In this study, based on our data about Ordu, a geographical distribution of Chernobyl radioactivity for the region is obtained. According to our findings, the highest activity (4487 Bq/kg) is observed in samples of Kurşunçal (Fatsa) and the lowest activity (136 Bq/kg) in samples of Karhtepe (İkizce). We conclude that, the part of Ordu lying between Fatsa and Ünye is mostly affected from the Chernobyl accident. Key Words: Analyzer, Detector, Gamma Activity, Radioactivity, Radionuclide, Radiation Dose, Becquerel, Lichen, Moses. VI