Trabzon sahillerinde çeşitli kirleticilerin zamansal ve alansal dağılımı

Abstract

Bu çalışmada; Trabzon sahillerinde belirlenen 12 istasyon ve bu istasyonlara ait 3 derinlikten alınan su örneklerinde sıcaklık, oksijen, tuzluluk, iletkenlik değerleri ile fosfat, anyonik deterjan, fenol, demir, bakır, kurşun ve aynı bölgeden alman mezgit balıklarında ise, bakır, demir, kurşun, kadmiyum, çinko konsantrasyonları ölçülmüştür. Ayrıca Değirmendere ve Karadere'nin taşıdığı kirletici yükleri belirlenmiştir. Karadeniz'de sıcaklık, oksijen, tuzluluk ve iletkenlik değerlerinin mevsimsel ve derinliğe göre değiştiği saptanmıştır. Araştırma süresince yapılan ölçümlerde deniz suyunda fosfat, anyonik deterjan, fenol, demir, bakır ve kurşun değerlerinin sırasıyla 0.01-0.77 mg/1, 0.001-0.153 mg/1, 0.001-0.018 mg/1, 0.001- 0.070 mg/1, 0.1-7.6 ug/1 ve 1.0-8.0 ug/1 arasında değiştiği tesbit edilmiştir. Deniz suyunda dağılımı incelenen bu maddelerin zamansal ve alansal dağılımlarında farklılıklar olduğu saptanmıştır. Ayrıca fosfat, anyonik deterjan, fenol, demir, bakır ve kurşunun deniz suyundaki konsantrasyonlarında karasal girdilerin önemli rolü olduğu belirlenmiştir. Mezgit balıklarında yapılan metal analizlerinde, araştırma süresince bakır, demir, kurşun, kadmiyum, çinko değerlerinin sırasıyla 0.021-0.938 ug/1, 0.381-3.010 ug/1, 0.014-0.291 ug/1, 0.010-0.117 ug/1 ve 0.326-5.756 ug/1 yaş ağırlık arasında değiştiği saptanmıştır. Kurşun ve kadmiyum değerlerindeki zamansal ve alansal değişim önemli bulunmazken, bakır ve demir değerlerinin alansal değişimi, çinko değerlerinin ise zamansal ve alansal değişimi önemli bulunmuştur. Değirmendere ve Karadere'nin önemli miktarda kirleticiyi denize taşıdığı ve özellikle Değirmendere'nin evsel atıklardan yoğun şekilde etkilendiği belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Karadeniz, Deniz kirliliği, Kirletici dağılımı, Mezgit balığı, Ağır metaller.

Temperature, dissolved oxygen, salinity, conductivity and phosphate, anionic surfactant, phenol, iron, copper and lead concentrations were determined at 12 stations and 3 depths along Trabzon coastline. In addition, concentrations of copper, iron, lead, cadmium and zinc in flesh of blue whiting captured from same area and pollution loads of Değirmendere and Karadere, which are the main freshwater inputs in the study area, were also monitored during the same period. Temperature, dissolved oxygen, salinity and conductivity values in the area varied according to season and depth. Phosphate, anionic surfactant, phenol, iron, copper and lead concentrations changed between 0.01-0.77 mg/1, 0.001-0.153 mg/1, 0.001-0.018 mg/1, 0.001-0.070 mg/1, 0.1-7.6 ug/1 and 1.0-8.0 ug/1, respectively. Temporal and spatial distributions of these compounds showed significant variations. In addition, phosphate, anionic surfactant, phenol, iron, copper and lead originating from land resources had important effect on concentrations in seawater. Concentrations of copper, iron, lead, cadmium and zinc in blue whiting varied between 0.021-0.938 ug/l, 0.381-3.010 ug/1, 0.014-0.291 ug/1, 0.010-0.117 ug/1 and 0.326-5.756 ug/1 wet weight, respectively. Although, spatial and temporal variations of lead and cadmium were not significant, spatial variations of copper and iron, and both temporal and spatial differences of zinc values were significant. It have been observed that Değirmendere and Karadere carry significant amount of pollutants into area and the load of former affected by domestic waste from settlements in the area. Keywords: Black Sea, Marine pollution, Pollutant distribution, Blue Whiting, Heavy metals VI