Zonguldak ve Amasra kömürlerinin petrografik özellikleri

Abstract

IV ÖZET Bu çalışma kapsamında; Zonguldak ve Amasra Havzalarındaki sondajlardan, üzülmez ve Amasra Bölgelerinde yeraltından alınan kömür örneklerinin kimyasal (nem, kül, uçucu mad de, toplam kükürt ve kalori) ve petrografik (vitrinit yansımaları, maseral, mineral ve mikrolitotip) özellik leri ayrıntılı olarak incelenmiştir. üzülmez ve Amasra Bölgelerindeki kömür damarlarının STOPES terminolojisine göre litotipleri incelenmiş ve kömür damarlarının genellikle klarenden oluştuğu belir - lenmiştir. Maksimum vitrinit yansımasına göre, kömürleşme derecesi nin Zonguldak Havzasında yüksek uçuculu-A bitümlü kömür - orta ucuculu-A bitümlü kömür; Amasra Havzasında altbitüm- lü kömür-yüksek ucuculu-A bitümlü kömür aşamasında olduğu belirlenmiştir. Zonguldak Havzasındaki kömürleşme derece sindeki önemli artışın, bu bölgede ilk kez saptanan tabii kok oluşumuyla ilişkili olduğu belirlenmiştir. Tabii kok potansiyelinin yaklaşık 10 milyon ton civarında olduğu hesaplanmıştır. İncelenen kömür örneklerinin en önemli maseral gruplarını vitrinit, inertinit ve liptinit oluşturmaktadır. Yüzen fraksiyondaki (d<1.5 g/cm3) ortalama maseral gruplarına göre Zonguldak ve Amasra Havzalarındaki Vestf al iyen-A yaşlı kömürlerin benzer, Amasra Havzasındaki Vestfali- yen-BCD yaşlı kömürlerin farklı petrografik bileşenlere sahip oldukları saptanmıştır. DiQer taraftan, liptinit grubuna ait kütinitin bir türüne sadece Vestf al iyen-BCD yaşlı kömürlerde rastlanmıştır. Bu kütinitin, Vestfali- yen-BCD yaşlı kömürlerin, Namuriyen ve Vestf al iyen-A yaşlı kömürlerden ayırı İmasında kullanılabilecek nitelik te olduğu belirlenmiştir» incelenen kömür örneklerinin yüzen fraksiyonlarında (d<1.5 g/cm3) en önemli mikrol i totipleri ; vitrit, inertit, klarit, dürit, vitrinertit ve trimaserit oluş turmaktadır. Mikrolitotip bileşenlerine göre incelenen kömürlerin; genellikle orman bataklığı, saz bataklığı ve 1 imnotelmatik zonda oluştuğu; akarsu, üst delta ve lagün ortamında çökeldiçi belirlenmiştir.

SUMMARY This study comprises the detailed investigation of the chemical (moisture, ash, volatile matter, total sulfur and calorific value) and petrographic (vitrinite reflectances, maceral, mineral and microl i thotype ) characteristics of the coal samples taken from the boreholes in Zonguldak and Amasra Basins and from the galleries in üzülmez and Amasra Regions of these basins. The lithotypes of the coal seams of üzülmez and Amasra Regions have been evaluated according to the STOPES terminology and it has been shown that these coal seams are generally made of clarain According to the maximum vitrinite reflectance values, it has been determined that the coal rank is high volatile-A bituminous coal-medium volatile-A bituminous coal in Zonguldak Basin, and is subbituminous coal-high volatile- A bituminous coal in Amasra Basin. It has been shown that the substantial increase in the coal rank in Zonguldak Basin is in relation to the natural cokes occurence which is discovered for the fist time in this study. The potential of the natural cokes has been calculated approximately lO million tones. The most important maceral groups in the coal samples are vitrinite, inertinite, and liptinite. According to the mean values of the maceral groups in the float fractions (d<1.5 g/cm3), it has been determined that Westphal ian-A coals in Zonguldak and Amasra Basins have similar, and Westphal ian-BCD coals in Amasra Basin have different petrographic components. On the other hand, a type of cutinite of liptinite group has been detected only in Westphalian-BCD coals. It has been concluded that this cutinite type has the properties which can be used for the distinction of the Westphalian-BCD coals from the Namurian and Westphalian-A coals. The most important microl i thotypes in the float fractions (d<1.5 g/cm3) of the coal samples consist of vitrite, inertite, clarite, durite, vi trinertite, and trimaserite. Taking into consideration the microlithotypes, it has been concluded that; the coal formation took place generally in forest moor, reed moor and limnotelmatic zone; and the depositional environments are fluvial, upper delta and lagoon.