K.Maraş Ayvalı Barajı Kızıldere Yağış Havzasında farklı arazi kullanım şekilleri altındaki toprakların bazı fiziksel, kimyasal ve hidrolojik özellikleri ile erozyon eğilimleri üzerine araştırmalar

Abstract

ÖZET Bu çalışmada K.Maraş Ayvalı Barajı Kızıldere Yağış Havzasında farklı arazi kullanım şekillerinin, farklı yükseklik kademeleri ve farklı bakılara göre toprakların erozyon eğilimleri ile diğer bazı fiziksel, kimyasal ve hidrolojik toprak özellikleri araştırılmıştır. Araştırma alanı Türkiye'nin Doğu Akdeniz Bölgesinde K.Maraş'a 25 km uzaklıkta Ayvalı Barajı Kızıldere Yağış havzasındadır. Bu amaçla araştırma alanından alman toprak örneklerinin araştırma alanını temsil edecek şekilde üç farklı arazi kullanım şeklinden (orman, mera, tarım), iki farklı yükseklik kademesinden (700-1350 m, 1350- 1950 m) ve iki farklı bakı grubundan (kuzey, güney) alınmıştır. Orman alanlarından 18, mera alanlarından 12 ve tarım alanlarından 18 adet olmak üzere toplam 48 adet toprak profili açılmış ve her bir profilden farklı derinlik kademelerinden (0-20 cm, 20-50 cm ) toprak örnekleri alınmıştır. Araştırma alanından alman bu toprak örnekleri üzerinde; tekstür (kum, kil ve toz), toprak fraksiyonları (iskelet içeriği ve ince kısım) erozyon eğilimleri (dispersiyon oranı, erozyon oranı ve kolloid/nem ekivalam oram) nem ekivalam, permeabilite, hacim ağırlığı, dane yoğunluğu, gözenek hacmi, organik madde ve pH gibi 16 toprak özelliği belirlenmiştir. Topraklar bu özellikleri ile, varyans analizi, duncan testi ve korelasyon gibi istatistiki yöntemlerle karşılaştırılmış, farklılıklar araştırılmıştır. Ayrıca çalışma alanıyla ilgili haritalar coğrafi bilgi sistemi ortamında değerlendirilmiştir Anahtar Kelimeler: Toprak Erodibilitesi, Toprak Erozyonu, Dispersiyon Oram, Coğrafi Bilgi Sistemi. VII

SUMMARY In this study, soil erodibilhy and some physical, chemical and hydrologic soil properties of different land use types were studied. The study area of Kızıldere watershed is located in the east Mediterranean region far away from 25 km from K.Maraş. For this purpose, soil samples were taken from three different land use types (forestland, rangeland and agriculture land), two different altitudes (700- 1350 m and 1350- 1950 m) and two different aspect groups (south and north). Totally 48 soil profiles were dug of which 18 from forestland, 12 from rangeland and 18 from agriculture areas. Soil samples were taken from two different depth steps (0- 20 cm and 20- 50 cm.) As indicated below, 16 soil properties such as texture (sand, clay and silt), soil fractions (greater than 2 mm, smaller than 2 mm), erodibilhy indexes (dispersion ratio, colloid/moisture equivalent ratio, erosion ratio), moisture equivalent, permeability, bulk density, soil particle density, porosity, organic matter and pH were measured on the soil sample. Soil properties were analyzed statistically using Analysis of Variance, Duncan' s Multiple Range Test and Correlation. Differences and relations between the properties were examined. Furthermore, maps of research area were digitizing and evaluated in Geographic Information System. Key Words: Soil Erodibilhy, Soil Erosion, Dispersion Ratio, Geopraphic Information System. VIII