Yeni 24 üyeli azot-oksijen karışık donörlü simetrik ftalosiyaninlerin sentezi ve özelliklerinin incelenmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, makrosiklik ftalosiyaninlerin sentezinde kullanılabilecek makrosiklik grup içeren başlangıç ligantlarının hazırlanmasında ilkel madde olarak iki yeni bileşik; 1,2- bis(2-kloroetoksi)-4,5-dibromobenzen (1) ve l,2-bis(2-iyodoetoksi)-4,5-dibromobenzen (2) sentezlenmiştir. Daha iyi ayrılan grup olması nedeniyle iyodo türevi olan (2)'nin 6,9- di(toluen-p-sülfonil)- 1, 1 4-di(toluen-p-sülfonilamino)- 13,1 2-dioksa-6, 9-diazatetradekan ile reaksiyonundan 24 üyeli makrosiklik grup içeren simetrik ftalosiyaninlerin sentezi için başlangıç maddesi olan 25,26-dibromo-4,10,13,19-tetra(toluen-p-sülfonil)-l,2,3,4,5,6,7,8,9, 10,1 1,12,13,14,15,16,17,18,19,20,21,22,23,24-tetraikosa-hidrobenzo [/] [4,10,13,19]-tetra- aza-[l,7,16,22]-tetraoksasiklotetraikosan (3) sentezlenmiştir. (3) Bileşiğinin CuCN ile reaksiyonundan diğer bir başlangıç ligandı olan 25,26-disiyano-4,10,13,19-tetra(toluen-p- sülfonil)-l,2,3,4,5,6,7,8,9,10,ll,12,13, 14,15,16,17,18,19,20,21,22,23,24- tetraikosahidro- benzo [/] [4,10,13,19]-tetraaza-[l,7,16,22]-tetraoksasiklotetraikosan (4) hazırlanmıştır. (3) Bileşiğinin CuCN ile tetramerizasyonundan tetrakis-makrosiklik-ftalosiyaninato Cu(II) (10) hazırlanmıştır. (4) Bileşiğinin kendi kendine kondenzasyonundan metalsiz ftalosiyanin (5) sentezlenirken çeşitli metal tuzlan ile vermiş olduğu kondenzasyon reaksiyonu sonucu tetrakis-makrosiklik-ftalosiyaninato- Ni(II) (6), Zn(II) (7), Pb(II) (8), Co(II) (9) bileşikleri hazırlanmıştır. (10) Bileşiğinin makrosiklik gruplarındaki tosil amit grupları HBr yardımı ile amin gruplarına hidrolizlenmiş ve tosilsiz tetrakis (tetraaza- tetraoksa)-makrosiklik grup içeren (11) bileşiği sentezlenmiştir. (10) ve (11) bileşiklerinin çözelti içindeki agregasyon özellikleri UV-VIS spektrumlanndaki değişmelerle incelenmiştir. Sentezlenen bileşiklerin yapılan İR, 1H- ve 13C-NMR, UV-VIS, kütle spektral değerleri ve elementel analiz verileri ile aydınlatılmıştır. Anahtar Kelimeler : Agregasyon, Vibrasyon, Riflaks, Makrosiklik, Ligant, Crown Eter, Konuk-Konak Bileşik, Rotaksen

SUMMARY l,2-Bis(2-chIoroethoxy)-4,5-dibromobenzene (1) and l,2-bis(2-iyodoetohxy)-4,5- dibromobenzene (2) have been synthesized as premier materials to prepare macrocycle group containing starting ligand which is able to use for preparation of macrocyclic group containing substitue phthalocyanines. (2) has been reacted 6,9-di(toluen-p-sulfonyl)-l,14- di(toluen-p-sulfonylamino)-13,12-dioxa-6,9-diazatetradecane to prepare 25,26-dibromo- 4,10,13,19-tetra(toluen-p-sulfonyl)-l,2,3,4,5,6J,8,9,10,l 1,12,13,14,15,16,17,18,19,20,21, 22,23,24-tetraicosa-hydrobenzo [/] [4, 1 0, 1 3, 1 9]-tetraaza-[ 1, 7, 1 6,22]-tetraoxacyclotetra- icosane (3). Compound (3) has been converted to 25,26-dicyano-4,10,13,19-tetra(toluen-p- sulfonyl)-l,2,3,4,5,6,7,8,9,10,ll,12,13,14,15,16,17,18,19,20,21,22,23,24-tetraicosa-hydro- benzo [/] [4,10,13,19]-tetraaza-[l,7,16,22]-tetraoxacyclotetra-icosane (4) by using CuCN. Tetrakis-macrocyclic-phthalocyaninato Cu(II) (10) has been prepare by tetrameriza- tion of (3) with CuCN. Metal free phthalocyanine derivative (5) has been obtained by self condensation of (4). However (4) has been used to prepare tetrakis-macrocyclic- phthalocyaninato Ni(H) (6), Zn(II) (7), Pb(II) (8) and Co(H) (9) by using related metal salts. The tosyl amid groups of (10) which are in the macrocyclic groups have been hydrolyzed to free amin groups by using concentrated HBr, so tosyl free tetrakis (tetraaza- tetraoxa)-macrocyclic groups containing (11) has been obtained. The aggregation properties in the solutions of (10) and (11) have been investigated as changes on their UV-VIS Spectra. The structures of the compounds have been identified by IR, !H- ve 13C-NMR, UV- VIS, Mass Spectral values and elemental analysis. Key Words : Aggregation, Vibration, Reflux, Macrocyclic, Ligand, Crown Ether, Host-Guest Compound, Rothaxane VII