Dişbudak yapraklı kanatlı ceviz (Pterocarya fraxinifolia (Lam.) Spach.) odununun anatomik yapısı, fiziksel ve mekaniksel özellikleri ile kullanım alanlarının belirlenmesi üzerine araştırmalar

Abstract

Bu tez çalışması ile, yurdumuzun kuzey, doğu ve güney böl gelerinde başka ağaçlarla birlikte veya münferit olarak yetişen kanatlı ceviz (Preterocarya f raxinfcf olia (Lam.) Spach) in anatomik, fiziksel ve mekaniksel özelliklerini araştırmak ve kullanım yerleri hakkında önerileri ortaya koymak amaçlanmıştır. Kanatlı ceviz, 5-1100 m arasındaki yüksekliklerde doğal olarak yetişen, geniş tepeli, kalın dallı ve 1,8 m ye ka dar çap yapabilen geniş yapraklı bir ağaçtır. Meyvesi yen mediğinden ve cevize benzetildiginden dolayı halk arasında `Yalankoz` denmektedir. Sulak yerleri, nemli ve gevşek top rakları sevmektedir. Bundan dolayı hızlı büyüyen bir tür dür. Boyu otuz metreye kadar ulaşabilir. Ekoloji, toprak ve iklim ağacın yetişmesine önemli etki lerde bulunmaktadır. Bundan dolayı kanatlı cevizin deneme numunelerinin alındığı yerin ekolojik, iklim ve toprak özellikleri tespit edilmiştir. Kanatlı ceviz odununun trahe dağılımı, paranşim hücrelerinin durumu ve özışını mikroskopik olarak incelenmiştir. Fiziksel ve mekaniksel özelliklerin bilinmesi, ağacın kul lanım yerlerinin tesbitinde önem taşımaktadır. Bu amaçla kanatlı ceviz odunun bazı önemli fiziksel ve mekaniksel özelliklerini belirlemek amacı ile Karadeniz Ereglisi Koca man Orman Bölgesin'nden deneme numuneleri alınmıştır. Çe şitli dayanım testlerine tabi tutulmuştur. Bu testlerden elde edilen sonuçlar özet olarak aşağıda verilmiştir. Yıllık halka genişliği (0,30 m) Yıllık halka genişliği (1,30 m) Tam kuru özgül ağırlık Hava kurusu özgül ağırlık Hacim-yoğunluk değeri Lif yoğunluğu rutubeti (%) Liflere paralel basınç direnci Liflere paralel çekme direnci Liflere paralel makaslamam direnci Liflere dik yönde eğilme direnci Liflere dik yönde esneklik direnci Liflere paralel Janka sertlik direnci Çekme miktarı (%) Radyal yönde Teğetsel yönde HacimselŞişme miktarı (%) Radyal yönde Tegetsel yönde Hacimsel 7,35 6,69 14,38 Kanatlı ceviz odunu, özellikle ıhlamur ve kavak akaçları nın odununa benzemektedir. Bundan dolayı kanatlı ceviz odunu, kaplama, kontrtabla, kibrit, ambalaj, mobilya, ka şıt, yonga levha endüstrileri, oyuncak ve yontma eşya yapı mına uygun özellikler taşımaktadır.

Aim of this study is to determine the anatomical, pyshical and mechanical properties of wing-nut (Pterocarya fraxino- folia Lam. Spach) and propose its using places. The wing- nut grows naturally between 5-1100 m in height. It has a large crown, thick branches. The wing-nut tree is called as `Yalankoz`. Its fruit is not eaten. The wing-nut likes moisture and loam soil. The lenght of wing-nut reachs to 30 m and 1,8 m diameter. Ecological, soil and climatolojical conditions has an important role in the growing of wing-nut. Because of that the soil and cli matolojical properties are determined. Trachea distrubition, medularry ray, annual ring and paran- chima cells are observed under the microscope. It is impor tant to know the pyschial and mechanical properties of the wood. From this point of view testing materials are prepa red in order to determine some pyshical and mechanical properties of wing-nut. Some tests are made. The results are as follows: Annual ring (0,30) Annual ring (1,30 m) Oven dry specific gravity Air dry specific gravity Density value in volume Fibre saturation point (%} Comprassion strength parallel to grain Tension strength parallel to grain Shear strenght parallel to grain Bending strength perpendicular to grain Elastisity module perpendicular to grain Janka hardness parallel to grain Shrinkage (%) Radial Tangential Volumetric Swelling (%} Radial Tangential Volumetric 3,855 4,185 0,405 0,435 328 29,83 346,63 598,82 61,56 486,44 38,875 294,97 9,03 8,41 14,38 7,35 6,69 14,38 mm mm g/cm3 g/cm3 kg/m3 kp/cm2 kp/cm2 kp/cma kp/cm2 kp/cm2 kp/cma The wing-nut wood is used in veneer, plywood, chipboard, match, packing, furniture, paper, door and window produc tion, toys and it is also suitable for carving purposes.